Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OkolicznościzawarciaipróbaocenyporozumieniaLansing-Ishii
ciuważalizastrefęswoichwyłącznychwpływów.Niedługopotemroz-
poczęłasięrywalizacjaoto,podczyjąegidąjapońskączyamerykańską
PekinzerwiestosunkizNiemcamiiprzystąpidowojny.Japoniaoskar-
żałateżReinschaozakulisoweingerencjewwewnętrznesprawyChin
inastawianieichprzeciwkoniej.Ostatnimwrogoodebranymprzeznią
przedsięwzięciemamerykańskimbyłanotaz4czerwca,októrejbędzie
jeszczemowa.Japoniachciaławykorzystaćfakt,żeStanyZjednoczone
musiałysięskoncentrowaćnaEuropieiuzyskaćodnichpotwierdzenie
swojejpozycjiwPaństwieŚrodkaorazustępstwawsprawietraktowania
jejobywateli.ZamierzałateżpoinformowaćWaszyngton,żealiancieuro-
pejscywstępniezgodzilisię,abypowojnieprzejęłabyłeniemieckiewy-
spynaPacyfiku,znajdującesięnapółnocodrównika.Wreszciewiedziała,
żeporozumieniezAmerykanamizwiększyłobyjejszansenazatrzymanie
poniemieckiejposiadłościwShandongu,comocarstwaeuropejskierów-
nieżwłaśniezaakceptowały,acostałosiębardziejproblematycznewmo-
mencie,gdyUSAprzystąpiłydowojnyi,jaksięsłuszniespodziewano,
miałyodegraćznacznąrolępodczasprzyszłejkonferencjipokojowej5.
Zanimrozpoczęłysięwłaściwerozmowy,Japoniapróbowaławzmoc-
nićswojąpozycjęnegocjacyjnąisprawdzić,jakdalekoUSAbyłygotowe
ustąpićwsprawieChin.Powodudowstępnejwymianyzdańdostarczy-
łaamerykańskainterwencjadyplomatycznazpoczątkuczerwca.Ponie-
ważwChinachnarastałwówczaspoważnykryzyswewnętrznynatle
przystąpieniadowojny,DepartamentStanuwystosował4czerwcanotę
stwierdzającą,żeudziałStanówZjednoczonychwwojniemiałdrugo-
rzędneznaczeniewobeczachowaniafljednościpolitycznej”6.Tegosame-
godniaUSAzaproponowałyWielkiejBrytanii,FrancjiiJaponiiprzyłą-
czeniesiędoswojegowystąpienia.Wszystkietrzymocarstwaodmówiły
jednak,przyczymnajbardziejniechętniezareagowałrządtokiski,który
amerykańskąinicjatywępostrzegałjakozagrożeniedlaswoichwpływów
iszczególnieubolewał,żenieskonsultowanosięznimprzedwysłaniem
5HousetoWilson,May11,1917,ThePapersofWoodrowWilson(dalej:PWW),ed.
byA.S.Link,Vol.42,Princeton1983,s.275;TheJapaneseAmbassador(Sato)totheSecretary
ofState,May12,1917,PRFRUS1917,Supplement2,TheWorldWar,Vol.1,s.62–63;Motono
toIshii,June13,1917,M.Kajima,TheDiplomacyofJapan1894-1922,Vol.3,TheFirstWorld
War,ParisPeaceConference,WashingtonConference,Tokyo1980,s.302;TheChargéinJapan
(Wheeler)totheSecretaryofState,June27,1917,PRFRUS1917,Supplement2,TheWorldWar,
Vol.1,s.110–111;MotonotoIshii,July24,1917,M.Kajima,op.cit.,s.302–306;TheIntimatePa-
persofColonelHouse,ed.byCh.Seymour,Vol.3,IntotheWorldWar,Boston–NewYork1928,
s.22–23,27–28;R.Lansing,op.cit.,s.285–286;S.Pash,TheCurrentsofWar:ANewHistory
ofAmerican-JapaneseRelations,1899-1941,Lexington2014,s.xiii,35–37;N.Kawamura,Tur-
bulenceinthePacifc:Japanese-U.S.RelationsduringWorldWarI,Westport2000,s.78,84–86.
6TheSecretaryofStatetoMinisterReinsch,June4,1917,PRFRUS1917,Washington
1926,s.48–49.
55