Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanPajor
54
zwierzchnictwasłabszemusąsiadowiiblokowałanajegoterenieczęść
amerykańskichprzedsięwzięć.StanomZjednoczonym,którepozostawały
raczejwierneswejtradycyjnejpolityceflotwartychdrzwi”,zależałonato-
miastnanieskrępowanymdostępiedorynkuchińskiegoorazutrzyma-
niusuwerennościiintegralnościterytorialnejChin.Natymtledochodziło
docorazczęstszychtarćmiędzyWaszyngtonemaTokio.
StanyZjednoczone,które12majasamenieoficjalniezaproponowa-
łyTokioprzysłaniespecjalnejmisji2,chciałyułożyćstosunkibilateralne
iusunąćzarzewiakoniktów,mogącychdoprowadzićdowycofaniasię
Japoniizwojny,anawetprzejścianastronępaństwcentralnych,czego
nadPotomakiemcałyczassięobawiano,zwłaszczawświetleniedawno
ujawnionegotelegramuZimmermanna3.ZaangażowaniewEuropiewy-
magałozapewnieniaspokojuibezpieczeństwanaDalekimWschodzie
iPacyfiku,skądtrzebabyłowycofaćczęśćamerykańskichjednostek.USA
liczyłyponadtonawyczarterowaniejapońskichstatków,abyprzewieźć
żołnierzyprzezAtlantyk.WodniesieniudoChinzależałoimnawypra-
cowaniumodusvivendizJaponiąoraznakłonieniujejdopotwierdzenia
politykiflotwartychdrzwi”izrzeczeniasięstrefywpływów4.
Japoniamiałazkoleiswojeceleimotywy.Zniepokojempatrzyła
narozbudowęamerykańskichsiłzbrojnych,obawiającsię,żezostanąone
użyteprzeciwkoniej.Doskwierałjejwprowadzonypoprzystąpieniu
USAdowojnyzakazwywozuamerykańskiejstali,potrzebnejszczegól-
niedobudowystatków.Jakonajwiększezagrożeniedlaswoichaspira-
cjiTokioodbierałojednakostatniedziałaniaamerykańskiejdyplomacji
wChinach.Wstyczniu1917r.amerykańskiposełwPekiniePaulReinsch
zaproponowałJapończykomwspółpracęgospodarcząwMandżurii,któ-
2TheJapaneseAmbassador(Sato)totheSecretaryofState,May12,1917,PapersRelating
totheForeignRelationsoftheUnitedStates(dalej:PRFRUS)1917,Supplement2,TheWorld
War,Vol.1,Washington1932,s.62–63;TheSecretaryofStatetotheJapaneseAmbassador(Sato),
May15,1917,ibidem,s.63.
3NatematkontaktówJaponiizpaństwamicentralnymipodczasIwojnyświatowej
patrz:F.W.Iklé,Japanese-GermanPeaceNegotiationsduringWorldWarI,flTheAmericanHi-
storicalReview”1965,Vol.71,No1,s.62–76;B.W.Tuchman,TelegramZimmermanna,War-
szawa1988.
4MemorandumofConferencewithJapaneseSpecialAmbassador,ViscountIshii,September6,
1917,RobertLansingPapers(dalej:RLP),DepartmentofRareBooksandSpecialCollections,
PrincetonUniversityLibrary,PrincetonUniversity,Princeton,series1:ofcialpapers,box
2,folder4,s.1–5,dostępneprzez:htp://findingaids.princeton.edu/collections/MC083/
c0015(dostęp:22II2017).MemorandumofInterviewwiththeChineseMinister,November12,
1917,ibidem,s.68–70;R.Lansing,WarMemoirsofRobertLansing,SecretaryofState,Westport
1970,s.287;R.W.Curry,WoodrowWilsonandFarEasternPolicy,1913-1921,NewYork1968,
s.171,176–177;B.Beers,VainEndeavor.RobertLansing!sAtemptstoEndtheAmerican-Japa-
neseRivalry,Durham1962,s.102–103;J.Polit,OdwrótznadPacyfku?WielkaBrytaniawobec
DalekiegoWschodu(1914-1922),Kraków1999,s.141–142.