Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Doktryny„izolacji”.AmerykańskaibrytyjskapolitykaodosobnieniaprzedIwojnąświatową
1.Amerykańska„izolacja”i„nie-interwencja”
1.1.PolitykęStanówZjednoczonychcharakteryzowanonawielespo-
sobów.Najczęściejużywanopojęćflizolacjonizm”orazflnie-interwencja”.
Ostatnimiczasypopularnystałsięflunilateralizm”odnoszącysiędojed-
nostronnej,wzałożeniuegoistycznej,politykizagranicznejUSA.Termin
ukutydoscharakteryzowaniadyplomacjiamerykańskiejwXXiXXI
stuleciuczęśćhistoryków,jakJaySextonczyJohnLewisGaddis,stosuje
doopisucałościpolitykizagranicznejUSAnaprzestrzenidziejów4.Podej-
ścietakieuważamzabłędne.JaksłuszniewskazałŁukaszWordliczeknie
należymylićflunilateralizmu”zewzględnąswobodądziałania5.Wprzy-
padkuwielupaństwowychaktorówstosunkówmiędzynarodowych,
zwłaszczawielkichmocarstw,możemybowiemwskazaćprzypadki,czy
okresy,ichjednostronnej,anawetegoistycznejpolityki6.Przypisywanie
USAwyjątkowościwtejmateriijeststronnicze,aleotylewygodne,żenie
musioznaczaćaniflizolacjonizmu”,aniflnie-interwencji”.Topierwsze
pojęciekrytykujeszczególnieGaddispodkreślając,żeukulijeprzeciw-
nicyJerzegoWaszyngtona.Tobyjednakoznaczało,iżflizolacjonizm”ma
jedyniekonotacjenegatywne.Tymczasemjegoocenajestczęstozwiązana
zpunktemobserwacji(czyjestsiępaństwemwizolacji,czypozanią)oraz
suwerennościądecyzji(czyjestsięizolowanym,czystronąizolującąsię).
Wistocietozwolennicyiprzeciwnicyprzypisująmucechywartościujące,
wykraczającepozajegofunkcjęopisową7.
4J.L.Gaddis,Surprise,Security,andtheAmericanExperience,Cambridge,MA2004,
s.10–28;J.Sexton,TheMonroeDoctrine:EmpireandNationinNineteenth-CenturyAmerica,
NewYork2011.
5Ł.Wordliczek,CzynowyprezydentStanówZjednoczonychprowadzinowąpolitykęza-
granicznąidlaczegonie?,[w:]Amerykomania.Księgajubileuszowaprofesoradrahab.Andrzeja
Mani,red.W.BernackiiA.Walaszek,Kraków2009,t.1.
6Typowymprzykłademjesttutajekspansjakolonialnapaństweuropejskich.Po-
szczególnerządyprzyznawałymonopolnaeksplorację,handelipodbójnowychterenów
swoimobywatelom,legalizowałytowłasnymsystememprawnym,leczumocowanie
międzynarodowetakichdecyzjibyłożadnelubznikome.Możnasiętupowołaćnacasus
Portugalii.SymbolemroszczeńportugalskichdonowoodkrytychterenówwAfrycebyły
kamiennesłupy(padrao)umieszczaneprzezekspedycjeeksploracyjne.Więcejw:A.R.Di-
sney,AHistoryofPortugalandthePortugueseEmpire:FromBeginningsto1807,Cambridge
2009,Vol.2,s.47–49.
7CiekawieprezentujesiętonaprzykładzieMarkaTwaina,którykrytykowałnietyle
porzucenieizolacjonizmu,cozwiązanąztymfaktemekspansjęterytorialną,będącąprze-
jawem,jakzakładał,imperializmu.Wjegowypowiedziach,atakżewstanowiskuLigiAn-
tyimperialnej,zktórąsympatyzował,możnadostrzecsprzyjanietezomdoktrynyMonro-
ego.H.Hawkins,MarkTwain!sAnti-Imperialism,flAmericanLiteraryRealism,1870–1910”
1993,Vol.25,No2,s.31–45.
33
