Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrzemysławPiotrDamski
32
członków.Przypisywałmurównieżeuropejskicharakter.WedługHansa
Morgenthauasystemistniałdziękirównowadzesił,równienaturalnej
wstosunkachmiędzypaństwami,comiędzyludźmi,gdyżbyłaelemen-
tembiologicznejharmonii2.WXIXw.osobykierującelubmającewpływ
napolitykęzagranicznącorazwiększąwagęprzywiązywałydotworze-
niaregulacjiprawnychuporządkowującychrelacjemiędzypaństwowe.
Wątpię,abykonferencjedziewiętnastowieczne,będącenarzędziamiczy
tokoncertumocarstw,czyŚwiętegoPrzymierza,mieściłysięwmetafo-
rzeMorgenthaua.Spotkaniate,choćmniejotwarteniżdzisiejsze,mia-
łycharakteroficjalny,aichefektemnierzadkobyłyspisanedokumenty.
Formalizowałotostosunkimiędzypaństwowe,wpisywałonaturęwsys-
temprawny.JeśliprzyjmiemyzaDisraelim,żeEuropastanowiłaspołe-
czeństwopaństw,tomusiała,zdaniemHedleyaBulla,wypracowaćsobie
savoirvivremetodyiregułypostępowaniawramachanarchicznego
systemumiędzynarodowego.Ówflkontrakt”byłefektemwspólnego
doświadczeniaidoświadczeniemsamymwsobie,aprawomiędzynaro-
dowe,będącejegoelementemsłużyłorealizacjiinteresówuczestników
systemu3.
Powyższeobserwacjepozwalająokreślićnietylkoco,zdaniemDisra-
elego,flizolacjonizmem”było,alerównieżto,coniespełniałojegodefi-
nicji.Zakładamrównież,AmerykanieiBrytyjczycyinaczejpostrzega-
lizarównoflizolacjonizm”,jakipolitykęokreślanątymmianem,czego
rezultatembyławypowiedźbrytyjskiegopolityka.Wniniejszymtekście
zestawiamkomparatystyczniepolitykęamerykańskąibrytyjskąwtych
okresach,którehistorycyipolitolodzywskazująjakonosząceznamiona
izolacjonizmu,podajęjegoprzyczyny,elementycharakterystyczneoraz
okolicznościjegoporzucenia.Nieroszczęsobieprawadowyczerpaniate-
matu,ajedyniedoposzerzeniarefleksjihistorycznejowyżejwspomniany
problem.
2H.J.Morgenthau,K.W.Thompson,PoliticsAmongNations:TheStruggleforPower
andPeace,Peking2004,s.187–240.
3Pozostajetowzgodziezdefinicjąspołeczeństwarozumianegojakogesellschaf.Bio-
rącjednakpoduwagę,żesamafleuropejskość”systemuwydajesiędlaDisraelegowar-
tością,niemożnacałkowicieodrzucićwizjispołecznościgemeinschaf.T.Dunne,R.Litle,
TheInternationalSystem-InternationalSocietyDistinction,[w:]GuidetotheEnglishSchool
inInternationalStudies,eds.C.Navari,D.Green,Malden,MAandOxford2014,s.91–107;
B.Buzan,AnIntroductiontotheEnglishSchoolofInternationalRelations:TheSocietalAppro-
ach,Cambridge2014;H.Bull,TheAnarchicalSociety:AStudyofOrderinWorldPolitics,Ba-
singstoke2002;H.Bull,HedleyBullonInternationalSociety,eds.A.Hurrell,K.Alderson,
Basingstoke2000.