Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
suteneramiiprzestępcamiodbywałysięnamniejsząskalęwKongresówce
ażdokońcarewolucjiw1907roku7.
Abyzrozumiećatakinaśrodowiskaprzestępczeidomypubliczne
w1905roku,należywpisaćjewszerszykontekstruchówrewolucyjnych
naziemiachpolskichwlatach1905–1907,rosnącychwsiłęruchówrobot-
niczych–PolskiejPartiiSocjalistycznej(PPS),SocjaldemokracjiKrólestwa
PolskiegoiLitwy(SDKPiL)orazPowszechnegoŻydowskiegoZwiązku
RobotniczegonaLitwie,wPolsceiRosji,znanegopowszechniejakoBund,
prostytucjiiopozycjispołecznejwobecniej,środowiskprzestępczychimar-
ginesuspołecznegowogóleorazroliprzemocywspołeczeństwieKrólestwa
PolskiegonaprzełomieXIXiXXwieku.
Tekilkudniowezamieszkibyłydotądomawianewliteraturzenaukowej
zazwyczajjakoszczególnyepizodzdziejówrewolucji1905–1907rokuczy
teżwyjątkowamanifestacjasprzeciwumieszkańcówWarszawywobecsze-
rzącejsięprostytucji8.Częśćświadków,choćuznawałaataknapółświatek
zacośnaturalnego,przypisywałatymwydarzeniomwyjątkowycharakter,
przedstawiającjejakoniespotykanydotądwyrazsprzeciwuspołecznego.
Samookreślenienpogromalfonsów”,nadaneówcześnieprzezobserwato-
rówikomentatorów,dodawałosytuacjipikanteriiibudzizaciekawieniepo
dziśdzień.Osensacyjnympodejściudozamieszekz1905rokuświadczą
nietylkopracenaukowe,któreczęstowspominająjejakokuriozum,lecz
takżemiejscetychwydarzeńwkulturzepopularnej.Dowzrostuzaintereso
-
waniatymirozruchamiprzyczyniłysięniedawnoopublikowanedziełalite-
raturypięknejskierowanedoszerokiejpubliczności.W2017rokuukazała
siępowieśćGabrielaMaciejewskiegoBaśńjakniedźwiedź.Socjalizmiśmierć,
wktórejatakinadomypublicznewWarszawieopisanowrozdzialeIzraelici
uDzieciątkaJezus,aw2018rokuWacławHolewińskiwydałPogrom1905,
wcałościpoświęconyzamieszkomwtymmieście9.Niedawnostarciate
stałysiętakżeinspiracjądoscenariuszaPogromalfonsów.Warszawa1905
JakubaSkrzywanka,którynadalczekanarealizację
10
.Dziełazainspirowane
7Womawianymokresiedosamosądównadprzestępcamidochodziłotakżenapozo-
stałychobszarachImperiumRosyjskiego.Wlipcu1905rokugruparobotnikównapadła
wMoskwienamiejscowąbandęzłodziei,akilkadnipóźniejpowtórzylitosamimieszkańcy
.
Takieoddolnedziałaniamiałysięjeszczepowtarzaćprzezkilkakolejnychtygodni.Zob.
A.Ascher,TheRevolution…,t.1,s.132–133.
8Zob.H.Kiepurska,Warszawawrewolucji1905–1907,Warszawa1974;S.Kalabiński,
F
.Tych,Czwartepowstanie…;L.Bernstein,Sonia)sDaughters:ProstitutesandTheirRegulation
inImperialRussia,Berkeley1995.LauraEngelsteinwskazujewręcz,żenpogromalfonsów”
byłnietylkowyrazemsprzeciwuwarszawiaków,leczobronąhonoruimęskościżydowskich
środowiskrobotniczych,zob.eadem,TheKeystoHappiness:SexandtheSearchforModernity
inFin-de-SiècleRussia,Ithaca1992,s.309.
9
G.Maciejewski,Baśńjakniedźwiedź.Socjalizmiśmierć,t.1,Szczęsne2017;W
.Holewiński,
Pogrom1905,Poznań2018(wrealizacjiserialnapodstawiepowieści,reż.MichałRogalski).
10J.Skrzywanek,Pogromalfonsów.Warszawa1905,nDialog”2019,nr1(746),s.21–45.
