Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
1.PODSTAWOWEPOJĘCIACHEMII.MASAATOMOWAICZĄSTECZKOWA
giąchemiczną,metalurgiąiceramiką,inżynieriąmateriałowąitechnikąjądrową,które
wbardzoszerokimzakresiewykorzystujązdobyczechemiinieorganicznej.
1.2.WCZESNYROZWÓJTEORIIATOMISTYCZNEJ
TeorięatomistycznąwprowadziłdochemiiuczonyangielskiJohnDaltonwpierw-
szychlatachXIXw.Pojęcieatomupojawiłosięjednakporazpierwszyjeszczewspe-
kulacjachfilozofówstarożytnejGrecji.Koncepcjeatomistycznebyłyprzyjmowaneprzez
niektórychuczonychwXVIIiXVIlIw.Nieodegrałyonejednakwówczaswiększejroli,
byłyformułowanewsposóbzbytogólnikowy,anaichpodstawieniepodejmowanoprób
ilościowejinterpretacjiobserwowanychzjawisk.
Daltonwykazałnatomiast,że,opierającsięnaodpowiedniosprecyzowanympojęciu
atomu,możnawyjaśnićwsposóbkonsekwentnypodstawoweilościoweprawachemii
poznanenaprzełomieXVIIIiXIXw.Wszczególnościprzyjąłon,że:
10Wszystkiesubstancjeskładająsięzniezmierniemałych,niepodzielnychcząstek,
zwanychatomami,zachowującychswojąindywidualnośćwewszystkichprzemianach
chemicznych.
20Atomydanegopierwiastkasąidentycznepodkażdymwzględem,m.in.mają
jednakowąmasę.Atomyróżnychpierwiastkówróżniąsięswoimiwłaściwościami,mają
teżróżnemasy.
30Związkichemicznepowstająwskutekłączeniasięatomówróżnychpierwiast-
kówwokreślonychistałychstosunkachliczbowych.Masyatomównieulegajązmianie
wczasiereakcjichemicznej.
Twierdzenie,żeatomy,łączącsięzsobą,zachowująniezmienionąmasę,stanowi
prostewyjaśnienieprawazachowaniamasy.Prawotoodkryłowcześniejniezależnie
odsiebiekilkubadaczy(JanB.vanHelmontwXVIIw.,MichaiłW.Łomonosowok.
połowyXVIIIw.),aostateczniedochemiiwprowadziłjeAntoineL.Lavoisierw1785r.
Stwierdzaono,żewewszystkichreakcjachchemicznychsumamasproduktówrówna
sięsumiemassubstancjiwyjściowych(substratów).
Stwierdzenie,żeatomyposzczególnychpierwiastkówmająjednakowemasyoraz
żenadanąliczbęatomówjednegopierwiastkaprzypadawokreślonejsubstancjistała
liczbaatomówdrugiegopierwiastka,stanowiwyjaśnienieprawastosunkówstałych,
sformułowanegow1797r.przezfrancuskiegochemikaifarmaceutęJosephaJ.Prou-
sta:stosunekmaspierwiastkówłączącychsięwdanyzwiązekjeststały.Daltonprzyjął
natomiast,żejeślidwapierwiastkitworząkilkazwiązków,towkażdymznichprzy-
padainnaliczbaatomówjednegopierwiastkanaokreślonąliczbęatomówdrugiego
pierwiastka,inatejpodstawiewydedukowałw1808r.prawostosunkówwielokrot-
nych,potwierdzonepóźniejprzezlicznedoświadczenia.Brzmiono:jeżelidwapier-
wiastkitworzązsobądwalubwięcejzwiązków,tomasyjednegoznich,łączącesię
wtychzwiązkachztąsamąmasądrugiego,mająsiędosiebiejakprosteliczbynatu-
ralne.
