Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
27
streszczeniaomawianychproblemówipodjętychdecyzji,dająwglądwogół
zagadnień,któretrafiałynaposiedzeniaRady,atymsamymsprzyjająskon-
tekstualizowaniusprawzwiązanychzludnościążydowską58.Ważnedlaniniej-
szejpracysąteżzbioryprojektówiaktówprawnychwydanychprzezcentralne
władzeoświatowe-tymcenniejsze,żezasóbaktowyspłonąłwArchiwum
OświeceniaPublicznegowewrześniu1939r.59
Drugąkategoriąźródełsąniewydanedrukiemarchiwaliaoproweniencji
państwowej.Jakdotądwhistoriografiiniemalwyłączniesięganodokilkuzespo-
łówakt60zgromadzonychwArchiwumGłównymAktDawnych,wniniejszej
pracyrównieżobszernieznichskorzystano.Oprócztegoszerokoprzebadano
archiwapozaWarszawą,wktórychzachowałosięwieledokumentówzokresu
Księstwa,nigdyniebadanychpodkątemhistoriiŻydówlubpolitykipaństwa
wobectejgrupy.Wstudiumwykorzystanozatemdokumentywytworzone
zarównonaszczebluministerialnym,jakidepartamentalnymorazmiejskim.
Składająsięonegłówniezkorespondencjiwymienianejzinnymiorganami
administracji,asporadycznietakżezinteresantami,równieżtymiwyznania
mojżeszowego.Uwzględnionoteższczątkoweaktasądowezepoki61Aktagro-
madzoneprzezwładzepaństwowestanowiązdecydowanąwiększośćanalizo-
wanegomateriałuźródłowego.
Zuwaginamasowośćdokumentacjipaństwowej,wytwarzanejprzezdziała-
jącąwedługnowychzasadkancelarię
62
,koniecznabyłaselekcjamateriału.Ztego
względukwerendazostałaskoncentrowananazasobacharchiwówulokowanych
58JakzwracałuwagęT
.Mencel,wprotokołachRadyStanuDniezawszeważniejszym
sprawomidyskusjompoświęcanoodpowiedniodużomiejsca”,niestanowiąwięconeDźródła
całkowiciesamodzielnegoipełnego”,tenże,Wstęp,w:PRS,t.2,cz.1,s.IX.Powstającena
przestrzeniczasuprotokołyniecoróżniąsięmiędzysobą,teobejmująceokresdokońca1808r.
sąmniejrozbudowaneniżtepóźniejsze,wktórychstaranosięjużstreścićtakżegłównemyśli
pojawiającesięwdyskusji,anietylkoprzyjętenakoniecpostanowienia.Ponadtoprotokoły
niereferująprzebieguobrad,naktórychobecnybyłkról;zob.np.PRS,t.3,cz.1,s.218.
59ZbióruchwałiogólnychurządzeńIzbyEdukacyjnejodczasujejustanowienia,Warszawa1809;
ŹródładodziejówwychowaniaiszkolnictwawPolsce...
60Dotychczaskorzystanozwłaszczazzespołów:RadaStanuiRadaMinistrówKsięstwa
Warszawskiego,RadaMinistrówKsięstwaWarszawskiegoorazKomisjaRządowaSprawWew-
nętrznych.WniniejszejpracyuwzględnionorównieżzespółCentralneWładzeWyznaniowe.
KorzystanieztegozespołuznaczącoułatwiaopracowanyprzezMarcinaWodzińskiegoinfor-
mator(tenże,JudaicawaktachCentralnychWładzWyznaniowych.Informatorarchiwalny,Wrocław
2010)orazdostęponlinedoskanównastronieinternetowejarchiwum.
61SięgniętodoaktTrybunałuCywilnegoKaliskiego,przechowywanychwAGAD.Drugi
zachowanyzespółaktsądowychzepoki-SądpokojuwŚremie-zostałniedawnoprzebadany
przezT
.Opalińskiego,którypoświęciłniecouwagirównieżludnościżydowskiej;zob.tenże,
StanchłopskiwKsięstwieWarszawskimwświetleaktsądowych,Warszawa2020.Źródłaztego
zespołu,wykorzystanewniniejszejpracy,zostałymiudostępnioneprzezTomaszaOpaliń-
skiego,zacoskładammupodziękowania.
62NatematprocesuaktotwórczegoistrukturyaktwKsięstwiezob.Z.Chmielewski,
Pozakancelaryjneuwarunkowaniaprocesuaktotwórczegowurzędachadministracji1807–1980,Szczecin
1992,s.11-33.
