Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
R.Kościelak,Poczucieumiejscowieniakontroliiprzekonaniaowłasnejskutecznościwzdrowiuichorobie,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-264-4,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010
RozdziałI.Zdrowieichoroba
23
jące,iżuwzględniającpotrzebyinnych,zaspokajateżwłasne.Człowiekzdrowy
umieprzystosowywaćsiędowymagańspołecznych,jestautonomicznyiakceptuje
siebie.Jegomyśleniejestgiętkie,obiektywne,tolerujeonwieloznacznośćiod-
mienność.Jestzaangażowanywdziałanie,odpowiedzialnyzasiebieiinnych,umie
czerpaćradośćzżycia.Przyczynązaburzeńneurotycznych,depresyjnychiwrogości
są–zdaniemEllisa–uwewnętrznione,nielogiczne,nieracjonalneinierealistyczne
przekonania.Nierealistyczneprzekonaniaorazdestrukcyjnaautowerbalizacjapro-
wadządoniepokojuilęku,katastroficznegonastawienia,irracjonalnegomyślenia,
niepewności,poczuciawiny,bierności,zahamowaniadziałańidozachowańobron-
nych,sąsztywneicechujejenadmiernageneralizacja.Nieracjonalneprzekonania
mogąbyćprzyczynącierpienia.
Ellis(tamże)proponujeterapięracjonalno-realistyczną(RationalEmotiveBe-
havioralTerapy–REBT),którapoleganazmianienieracjonalnychprzekonańna
racjonalnezapomocątechnikdyskusyjnych,podważającychnielogicznesekwen-
cjewmyśleniu.Wterapiiakcentujesięfakt,żeniesamewydarzeniasąbezpośred-
niąprzyczynącierpień,alenaszenieracjonalnemyślenieiautowerbalizacjepocho-
dząceznieracjonalnychprzekonań.Samedoświadczenia,czasaminieprzyjemne,
powodującebólicierpienie,niewywołujądługotrwałychnerwicowychidepre-
syjnychkonsekwencji,lecznaszeocenyczęstoprzykrychibolesnychsytuacji,
myślenieonichwrazzautowerbalizacjami.Naprzykładosobadepresyjnabłędnie
zakłada,żejestnieatrakcyjnainiegodnauznania,odczuwaprzygnębienie,smutek
iosamotnienie.Celemterapiipoznawczejjestodziaływanienienaemocje,ana
nieracjonalneprzekonaniaizachęcaniedoichzmiany.
AaronBeck(1967)–nazywanyojcemterapiipoznawczejitwórcapoznaw-
czejkoncepcjidepresjiiterapiizaburzeńdepresyjnych–stworzyłpoznawcze
modelewyjaśniającezaburzenialękowe,fobie,uzależnienia,zaburzeniaosobo-
wościizaburzeniatypuschizofrenicznego.Uwarunkowańzaburzeńdepresyjnych
dopatrywałsięwewspółdziałaniuczynnikówgenetycznych,środowiskowych
ipsychologicznych,któreprowadządozakłóceńnaturalnychprocesówregulacji
iadaptacjiczłowiekadotrudnościżyciowych.Nadaktywnestrukturypoznawcze
powodują,żesytuacjetrudneizagrażająceodbieranesąjakocechującesiępesy-
mistycznąocenąwłasnejosoby,sytuacjiiprzyszłości(triadadepresyjna).Wizja
siebie,świataiprzyszłościjestpesymistycznaitowarzysząjejnastępująceformalne
zniekształceniapoznawcze:
–personalizacja,polegającanabezkrytycznymodnoszeniuwydarzeńdo
siebie;
–nadmiernageneralizacja,czyliwyciąganieogólnegownioskunapodstawie
pojedynczych,izolowanychprzesłanek;
–arbitralnewnioskowanie,przejawiającesięwformułowaniuwniosków,
któreniemająwystarczającegouzasadnienia;
–myśleniedychotomiczne,którejestzwiązanezprzeżywaniemskrajnych,
przeciwstawnychuczuć;
