Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odkrycieprzezznawcówprawarzymskiegoogólnychzasad...
ponowanychpieniędzy
,niebędątraktowaniwinnysposóbniżresz-
takredytodawców;isłusznie,czyminnymjestbowiempożyczać,
aczyminnymdeponować48.[tłum.WS-P]
25
JakwynikazcytowanegofragmentuUlpiana,bankierzydokonywa-
lidwóchróżnychoperacji.Zjednejstronyprzyjmowalidepozyty
,które
niedawałyprawadooprocentowaniaizobowiązywałydepozytariuszado
utrzymywaniapełnejdostępnościtantundemwinteresiedeponentów(dys-
ponującychstatusembezwzględnegouprzywilejowaniawraziebankruc-
twa),azdrugiejzaciągalipożyczki(kontraktymutuum),zobowiązujące
bankieradowypłatyoprocentowaniapożyczkodawcom,którzyniemieli
żadnychprzywilejówwraziejegobankructwa.Trudnosobiewyobrazić
bardziejprecyzyjnerozróżnienietychdwóchrodzajówkontraktów;trudno
teżobardziejsprawiedliwezasadyzawieraniatychkontraktówniżte,któ-
reproponujeUlpian.
Rzymscyjuryściokresuklasycznegoodkryliianalizowaliuniwersalne
zasadyprawa,regulującekontraktnapieniężnydepozytnieprawidłowy
.
Analizatarozpoczęłasięwrazzrozwojemistotnychdziedzinbiznesu
ihandlu,wktórychbankierzyodgrywalibardzoważnąrolę.Zasadyte
pojawiłysięteżpóźniejwśredniowiecznychkodeksachwielueuropejskich
krajów,wtymwHiszpanii,mimożeupadekcesarstwarzymskiegoipo-
czątekśredniowieczawiązałysięzpoważnąrecesjągospodarczą.WLas
Partidas(Partida5,tytuł3,prawo2)ustalono,żeten,ktozgadzasięprze-
chowywaćtowaryinnejosoby
,uczestniczywdepozycienieprawidłowym,
wktórymprzekazanomupieczęnadokreślonymdobrem.Niemniejde-
pozytariuszzobowiązanyjest,zgodniezpisemnąumową,wypłacićdobra
lubichwartośćwskazanąwkontrakciealbowmomencie,gdydobrozde-
ponowanezostaniesprzedanewwynikudecyzjipierwotnegowłaściciela,
albogdydepozytzostaniewypłaconyzjakichśinnych,nieprzewidzianych
wcześniejpowodów49.OprócztegowFueroRealz1255r.(księga3,ty-
48DInbonismensulariivendundispostprivilegiapotioremeorumcausamessepla-
cuit,quipecuniasapudmensamfidempublicamsecutideposuerunt.Sedenimquide-
positisnummisusurasamensulariisacceperunt,aceteriscreditoribusnonseperantur;
etmerito,aliudestenimcredere,aliuddeponere”(CorpusIurisCivilis,t.1,s.721).
Papinianzkoleitwierdzi,żejeślidepozytariuszniewypełnizobowiązań,topieniądze
nazwrotdepozytówmogąpochodzićnietylkozezdeponowanychfunduszy
,lecztakże
zewszystkichinnychaktywówniesolidnegodepozytariusza:DPrzywilej[deponentów]
dotyczynietylkoaktywówpochodzącychzdepozytów,leczwszystkichaktywówde-
fraudanta.Zasadatasłużyinteresowipublicznemu,oileusługibankoweuznasięza
niezbędne.Wydatkikoniecznezawszeuwzględniasięwpierwszejkolejności,ponieważ
wycenaaktywówzazwyczajodbywasiępoichzdyskontowaniu”.(Tazasadanieograni-
czonejodpowiedzialnościbankierówpojawiasięwD
.16,3,8).
49WLasPartidas(ok.1312r.)depozytynazwanesącondesijos[ukrytedepozyty],
awprawie2tegozbioruprawaczytamy
,że:DKontrolanadposiadaniemdóbrprzekaza-
nychdoprzechowanianiejestprzeniesionanaotrzymującegodobra,chybażedepozyt
możebyćliczony
,mierzonylubważonywmomencieprzekazania;jeśliprzekazanie
