Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Okresyżyciakobiety
wodowych(podporządkowanych),którewefekcieprodukująwłasnehormony,ate
zkoleioddziałująnanarządydocelowe.
Dohormonówtropowychprzysadkinależąm.in.tyrotropina(TTH),kortykotropi-
na(ACTH),hormonwzrostu-somatotropina(GH),atakżegonadotropiny,tj.folitro-
pina(FSH),lutropina(LH)orazlaktotropina,inaczejzwanaprolaktyną(LTH).Ta
ostatniadziałagłównienagruczołsutkowy,cozaznaczasięefektemmammotropowym
(pobudzarozwójpiersi),laktogennym(pobudzaprodukcjęiwydalaniemleka)orazga-
laktopoetycznym.
Prolaktynawywierarównieżwieleinnychdziałań,gdyżreceptorytegohormonu
znajdująsięwwielunarządach,m.in.wwątrobieitkancelimfatycznej.Rolategohor-
monuniejestjeszczewpełniwyjaśniona.Zarównonadmiar,jakiniedobórprolaktyny
zaburzaszeregprzemianwustrojuorazodbijasięniekorzystnienadojrzewaniuiprze-
biegucyklumiesiączkowego.
Działaniefolitropiny(FSH)skierowanejestprzedewszystkimnapobudzeniejajnika
doprodukcjiestrogenówinazabezpieczeniewzrastaniaidojrzewaniakomórkijajowej.
Umężczyznpobudzaonakomórkinabłonkaplemnikotwórczegodoprzemianirozwo-
juplemników.
Działanielutropiny(LH)-hormonuluteinizującego-prowadzidopęknięciadoj-
rzałegopęcherzykaGraafaiekspulsjikomórkijajowej,cowyrażasięgwałtownym
wzrostemstężeniategohormonuwekrwi,orazdowywołanialuteinizacjiwpęknię-
tympęcherzykuirozwojuciałkażółtegoprodukującegoprogesteron.Umężczyznlu-
tropina(LH)pobudzakomórkiśródmiąższoweLeydigadoprodukcjitestosteronu,co
zapewniarozwójidojrzewaniekomórekszereguplemnikotwórczego(spermatogonie-
-spermatocyty-spermatydy-plemnik).(Wartowspomnieć,żecyklrozwojuplemnika
-odkomórkipierwotnej-spermatogoniidoplemnika-trwa70dni±4).Ponadto
wpływanawieleprocesówizachowańzarównomężczyzn,jakikobiet.Jestpodstawą
powstawaniatzw.męskiegobehawioru.Wzrastającestężeniahormonówprodukowa-
nychprzezgonady(testosteronuuchłopców,estrogenówiprogesteronuudziewcząt)
determinująuzyskanieodpowiednichdlapłcicechsomatycznych,jakrównieżkształ-
towaniesiępsychicznychispołecznychzachowań,charakterystycznychdlamężczyzn
ikobiet.
Menarche,atakżedojrzewanieuchłopcówzależąodwieluróżnorakichczynników
-rodzinnych,genetycznych,środowiskowych,sposobuodżywianiaiklimatu.
Wśródznacznegoodsetkadojrzewającychdziewczątmenarchepojawiasięwtymsa-
mymczasiecouichmatek.Istotnąinformacjądotyczącączasuwystąpieniaiprzebiegu
dojrzewaniajestwiekmatkidlaurodzeniacórki.Dziewczętaurodzonezmatekwwieku
23-32latiojcówwwieku30-35lat,przyróżnicywiekurodzicówconajmniej3lata
(starszyojciec),dojrzewająwcześniej,wykazująbardziejharmonijnyprzebiegtegopro-
cesu,sąwyższeimająwiększąmasęciała.Najpóźniejdojrzewajądziewczętaurodzone
zmatekponiżej20.rokużycia.Ponadtoprzebiegtegookresujestunichbardziejroz-
chwiany.
Wśródpolskichdziewczątmenarcheprzypadaśredniona13.rokżycia,zodchyle-
niemdwóch-trzechlat,przyniewielkichróżnicachzależnychodmiejscazamieszkania
(wieś-miasto),warunkówżycia,środowiskaiodżywiania.Wpływczynnikówgenetycz-
nychmaoczywiściepodstawoweznaczenie,jednakelementyparagenetyczne,zawarte
9
