Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podejmujekwestiędośćistotną,jakąsą(najogólniejmó-
wiąc)relacjepomiędzybonmotawypowiedziąkonwersa-
cyjnąwepoceoświecenia.
*
Bonmot,wedługSłownikawyrazówobcychWładysława
Kopalińskiego,toBapoftegmat,dowcip,zręcznepowiedze-
nie”.ZkoleiDictionnairedessynonymesdelalanguefra-
nçaisedefiniujebonmotjakopowiedzenie,któremawsobie
cośdowcipnegoipomysłowego;któreskłaniadośmiechu.
Takwięc,najogólniejmówiąc,bonmottobłyskotliwe,dow-
cipnepowiedzonko.
Woświeceniowychsalonachbonmotzajmowałoważne
miejsce.RobertMandroupisze:BNajistotniejszybyłesprit,
czylidowcip,błyskotliwy,wciążwpogonizabonmot[ł]”1.
Właśnie—kulturęosiemnastowiecznychsalonówcechowała
nieustannapogońzabonsmots.Możnapowiedzieć,żeumy-
słowośćówczesnychsalonowcówBzaprogramowana”byłana
błyskotliwe,dowcipnepowiedzonka:itozarównonaichfor-
mułowanie,jakinaichrecepcję.Tworzeniebonsmotsido-
cieraniedoichsensudostarczałyprzedstawicielomsociété
niewątpliwiedużejsatysfakcjiestetyczno-intelektualnej.Były
takżejednymzesposobówwypełnianiawolnegoczasu.
Wkulturzeoświeceniowejwyróżnićmożnakilkasytuacji,
któresprzyjałypowstawaniubłyskotliwychpowiedzonek.
Wówczesnychsalonachpopularnestałysięjeuxd’esprit
(Bgryumysłowe”).Zabawatapolegałanazadawaniupytań,
naktórenależałoodpowiedzieć,oczywiście,jaknajbłysko-
tliwiej—awięcposługującsięwłaśniebonmot.Itak,Ber-
narddeFontenelle,wytrawnyświatowiec,zapytany,wra-
machjeud’esprit,naczympolegałaróżnicapomiędzyksiężną
Anne-LouiseduMaine(właścicielkągłośnegosalonu,ko-
bietąrówniepiękną,cointeligentną)azegarem,odpowie-
1
R.Mandrou:Historiakulturyfrancuskiej.PrzełożyłaH.Szu-
mańska-Grossowa.Warszawa1965,s.394.
12
