Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Rozdziałfl.Typyosobowościjakokategorieklasyfikacyjne
dziedzicznościcechuwarunkowanychbiologicznie.Wskazujesiętakżena
dośćdużąstabilnośćtychcech,którazwiększasięwrazzwiekiem.
Oznaczato,żeimstarszaosoba,tymmniejszywpływmająnanią
wydarzeniażyciowe,iodwrotnie,immłodsza,tymsilniejskutkiprzeży-
tychwydarzeń(zwłaszczatraumatycznych)mogąingerowaćwstrukturę
cechosobowości.Jednocześnie,naprzestrzeniżyciaczłowiekaobserwuje
sięstopniowezmianywnasileniuposzczególnychcech.Odokresuadole-
scencjipowiekstarszysłabnąneurotyczność,ekstrawersjaiotwartośćna
doświadczenia,natomiastwzrastająugodowośćisumienność.Cechyoskraj-
nymnasileniuzbiegiemlattracąnaintensywności(McCrae,Costa,2005).
1C2C
WzoryosobowościA9BiC
WzórzachowaniaA/B
WzórzachowaniaAzostałsformułowanywlatach50.ubiegłegowie-
kuwStanachZjednoczonychprzezdwóchkardiologówkalifornijskich
M.FriedmanaiR.Rosenmana(1959).Badaczecizauważyli,żeludzieza-
padającynazawałsercajużwokresieprzedchorobowymwyróżniająsię
określonymwzoremzachowania,któryokreślonojakoA.Zachowanieto
angażujejednostkęwpermanentnąwalkęwzdobyciejaknajwiększejilości
celów(częstoniejasnosprecyzowanych)wjaknajkrótszymczasie.
WzórzachowaniaAjestdefiniowanyjakoflzespółjawnegozachowa-
nialubstylżycia,charakteryzującysięskrajnymwspółzawodniczeniem,
walkąoosiągnięcia,agresywnością,pobudliwością,nadmiernączujnością,
wybuchowymsposobemmówienia,napięciemmięśnitwarzy,poczuciem
presjiczasuinadmiernejodpowiedzialnościB(za:Eliasz,Wrześniewski,
1988,s.27).JestonprzeciwstawianywzorowizachowaniaB,przypisywa-
negoosobom,któresąłagodne,niespiesząsię,nierywalizująnadmiernie,
bardziejpoddająsięprądowiżycianiżwalceoosiągnięcia.
WzórzachowaniaAjestprzezniektórychautorów(np.Cassel)iden-
tyfikowanyztypemosobowości,przezinnych(np.Eysenck)-zwymiara-
miosobowości(Wrześniewski,1993).Samitwórcypojęciasprzeciwiają
siętakiejkategoryzacji,twierdząc,żewzórzachowaniaAniejestokreślo-
nymprofilemosobowościaniteżwyłączniezbioremtypowychreakcji.
Autorzywskazują,żejestonraczejokreślonymsposobemradzeniasobie
zestresoramiśrodowiskowymi(Friedman,Rosenman,1959).
