Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
fl.fl.Czynnikowemodeleosobowości
15
nasileniutejcechycharakteryzujesilnawola,motywacjadodziałania,skru-
pulatność,punktualność,rzetelnośćiwytrwałośćwrealizacjicelów.Ich
sukcesczęstozależyodzorganizowaniaiskłonnościdoutrzymywaniapo-
rządku,cosprawiażesąskutecznymipracownikami.Sąobowiązkowi,roz-
ważni,zdyscyplinowani,perfekcyjniwewszystkimcorobiąiprzodująwdą-
żeniudoosiągnięć.Jednakże,jakpodkreślająMcCraeiCosta(2005),pod
pewnymiwzględamiosobysumiennesąpełnezahamowańiskrupulatnie
przestrzegająswychzasadmoralnych.Ichprzeciwieństwemsąosoby,które
wykazująnastawieniehedonistyczneiniższenasileniewymienionychcech.
ModelflWielkiejPiątkiBnawiązujedowcześniejsformułowanejkon-
cepcjiEysencka,wyróżniającej3wymiaryosobowości,tj.:neurotyczność,
ekstrawersjęipsychotyczność.Różnicamiędzynimipolegam.in.natym,
żepięćwymiarówosobowościuzyskanonadrodzeempirycznej,natomiast
dlaEysenckapunktemwyjściabyłyzałożeniateoretyczne,zaśdaneempi-
rycznemiaływeryfikowaćprzyjętąkoncepcję.Elementemłączącymoby-
dwiekoncepcjejestdążeniedoustaleniastrukturycechosobowościoraz
wyraźneugruntowanie,zwłaszczagdychodziokoncepcjęEysencka,wbio-
logiiczłowieka,przezcoujęciatesąbliskiebadaniomnadtemperamentem
(Oleś,2003).
WedługEysencka(1992)flWielkaPiątkaBzawierasięw3-czynni-
kowymmodeluosobowości,gdyżjejdwawymiary,amianowicieneuro-
tycznośćiekstrawersjasątożsame.Zkoleiugodowośćisumiennośćod-
powiadająpsychotyczności.Wymiarotwartościnadoświadczenianiema
odpowiednika,leczzdaniemautora,brakmurównieżwystarczającegouza-
sadnienia.
ModelflWielkiejPiątkiBnawiązujetakżedowyróżnionychprzez
Blockatypówosobowości,związanychzprężnością(odpornością)egoikon-
troląego.Typodpornycharakteryzujesięzrównoważeniememocjonalnym
orazekstrawersją,ugodowościąisumiennością.Dlatypuoobniżonejkon-
trolicharakterystycznajestniskaugodowośćisumienność.Zkoleitypowi
onadmiernejkontrolimożnaprzypisaćcechycharakterystycznedlaneuro-
tycznościiintrowersji(Strelau,Zawadzki,2008).
CechyosobowościskładającesięnamodelflWielkiejPiątkiBsąwznacz-
nymstopniuwrodzoneiodzwierciedlająraczejbiologięczłowieka,niżsą
produktamidoświadczeńżyciowych.Szacujesię,żecechytesąwrodzone
wok.50%(Oleś,2003),cojestbliskiepoglądomEysencka(1992)natemat
