Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
Rozdział1
Historiawskrócie
metryośrodka
.Podstawiającznane9
pionowowstosunkudoobserwatoraznajdującegosię
empirycznieustalonewartościtychzmiennych9otrzy-
wspoczynkunaZiemi9tojednakobserwatorowiznaj-
małnumerycznyrezultatdokładnierównyzmierzonej
dującemusięwruchubędziesięwydawało9żeporusza
wcześniejprędkościświatła!Wniosekbyłnieuchronny
sięonapodpewnymkątem.Wzwiązkuztymmodel
-świItłojHstÄzIburzHniHmHlHktromIgnHtycznym
korpuskularnyświatłamógłzłatwościąwyjaśnićaber-
wpostIcifIl´propIgującymsięprzHzHtHr.Ma[well
racjęgwiezdną.Zdrugiejstrony9teoriafalowarów-
zmarłwwieku48lat9osiemlatzawcześnie9byzoba-
nieżdostarczaławiarygodnegowyjaśnieniategozja-
czyćeksperymentalnepotwierdzenieswoichwnio-
wiskaprzyzałożeniu9żeHtHrpozostIjHkomplHtniH
sków9idużozawcześniedlacałejfizyki.HeinrichRu-
niHzIburzony)podczIsgdy=iHmiIprzHzniHgosię
dolfHertz(1857-1894)potwierdziłistnieniedługich
przHdziHrI.
falelektromagnetycznychpoprzezgenerowanieiwy-
Wodpowiedzinaspekulacjenatemat9czyruch
krywanieichwobszernejseriieksperymentówopubli-
Ziemiprzezetermożepowodowaćdostrzegalneróżni-
kowanychw1888roku.
cemiędzyświatłemzziemskichipozaziemskichźró-
Akceptacjafalowejteoriiświatłazdawałasiępocią-
deł9Aragozbadałtenproblemeksperymentalnie.
gaćzasobąkoniecznośćzaakceptowaniaistnienia
Ustalił9żeniebyłotakichdostrzegalnychróżnic.Świa-
wszechobecnego9wszechprzenikającegomedium9ete-
tłozachowywałosiętak9jakbyZiemianieporuszała
ru.Ponieważzostałopotwierdzoneistnieniefal9to
sięwstosunkudoeteru.Abywyjaśnićterezultaty9
zdawałosięoczywiste9żemusiteżistniećośrodek9
Fresnelzasugerował9żeświatłojestczęściowowlHczo-
wktórymfaletedrgają.Włożonowielewysiłku9by
nH(ang.pIrtiIldrIg)9jeżelibiegniewprzezroczystym
ustalićfizycznąnaturęeteru9któryjednakmusiałby
ośrodkubędącymwruchu.EksperymentyFizeau9
miećraczejdziwnewłaściwości.Musiałbybyćnatyle
wktórychwiązkiświatłaprzechodziłyprzezporusza-
wątły9byumożliwićniezakłóconeruchyciałniebie-
jącesiękolumnywodne9orazSirGeorge¶aBiddella
skich.Jednocześniemusiałbyumożliwiaćprzenoszenie
Airy¶ego(1801-1892)9któryw1871rokuużyłtelesko-
drgańoniesłychaniewysokiejczęstotliwości(a1015Hz)
punapełnionegowodą9bybadaćgwiezdneaberracje9
-oscylacjiświatłaporuszającegosięzprędkościąoko-
zdawałysiępotwierdzaćhipotezęFresneladotyczącą
ło300tysięcykilometrównasekundę.Towymusiłoby
częściowegowleczeniaświatła.Założywszy9żeeter
istnienieniezwyklesztywnychsiłprzywracających
pozostajewcIłkowitymspoczynku9HendrikAntoon
stannsubstancjieterycznejn.Prędkość9zjakąfalapo-
Lorentz(1853-1928)wyprowadziłteorię9któraobej-
ruszasięprzezośrodek9zależyodcharakterystykiza-
mowałapomysłyFresnela.
burzonegoośrodka9anieodruchuźródłafali.Tostoi
Wroku18799wliściedoD.P.ToddazU.S.Nautical
wsprzecznościzzachowaniemsięstrumieniacząstek9
AlmanacOffice9Ma[wellzasugerowałsposóbpomia-
którychprędkośćwstosunkudoźródłajestpodstawo-
ruprędkości9zjakąUkładSłonecznyporuszałsię
wymparametrem.
wstosunkudoeteru.Pomysłtenpodjąłamerykański
Niektóreniepokojąceaspektyeteruzostałyodkryte
fizykAlbertAbrahamMichelson(1852-1931)9wów-
wtokustudiównadporuszającymisięobiektami.Ito
czasinstruktormarynarkiwojennej.Michelson9
właśnietenobszarbadań9pocichurozwijanynawła-
wmłodymwieku26lat9zdobyłjużdobrąreputację
snąrękę9ostateczniedoprowadziłdonastępnegopunk-
wefekcieprzeprowadzenianiezwykleprecyzyjnego
tuzwrotnego.W1725rokuJamesBradley(1693-1762)9
pomiaruprędkościświatła.Kilkalatpóźniejrozpoczął
wówczasprofesorastronomiiwOksfordzie9próbował
eksperymentmającynaceluzmierzenieefekturuchu
zmierzyćodległośćdogwiazdypoprzezobserwowa-
Ziemiprzezeter.Ponieważprędkośćświatławeterze
niejejpołożeniawdwóchróżnychporachroku.Poło-
jeststała9azkoleiZiemiaprawdopodobnieporuszasię
żenieZiemizmieniałosięwtrakcieobrotudookoła
wstosunkudoeteru(prędkośćorbitalnarównaokoło
Słońcaitymsamymstwarzałodogodnąsytuacjędo
108tys.km/h)9więcprędkośćświatłazmierzona
triangulacjigwiazdy.KuswojemuzaskoczeniuBra-
wstosunkudoZiemipowinnabyćzaburzonaprzez
dleyodkrył9żenustalonengwiazdywykazywałypo-
ruchplanety.W1881rokuopublikowałswojeodkry-
zornysystematycznyruchzwiązanyzkierunkiemru-
cia.Okazałosię9żeniebyłożadnegowykrywalnego
chuZieminaswojejorbicieiniezależnyodpozycji
ruchuZiemiwstosunkudoeteru-eterbyłstacjonar-
Ziemiwprzestrzenikosmicznej.Efektten9zwany
ny.Niestety9powagategozaskakującegowynikuzo-
IbHrrIcjągwiHzdną(ang.stHllIrIbHrrItion)9jestana-
stałapodważona9kiedyLorentzzwróciłuwagęna
logicznydodobrzeznanegozagadnieniaobserwacji
przeoczeniewobliczeniach.KilkalatpóźniejMichel-
spadającejkroplideszczu.chociażporuszasięona
son9wówczasprofesorfizykiwcaseSchoolofAp-
