Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nowoczesność—jakaigdzie?
paryskiebulwary.Byćmożejestnawetwspanialszyniżjakikolwiekpary-
skibulwar.Alepodwzględemekonomicznym,politycznymiducho-
wymnależydocałkieminnegoświata.Nawetwlatach60.XIXwieku,
pozniesieniupańszczyzny,państwobardziejinteresujesięogranicza-
niemwolnościpoddanychniżzachęcaniemichdorozwoju.Szlachta
chcekorzystaćzwielkiejobfitościzachodnichdóbrkonsumpcyjnych,
aleniemaochotypracowaćnarzeczrozwojusiłwytwórczych,który
stanowiniezbędnywarunekpowstanianowoczesnejgospodarkikon-
sumpcyjnej
14
.
ostateczniePetersburgjestmiastemflnieudanej,acz[ś]realnej
modernizacji”15,gdzie:
miejskaspołecznośćpromujenowoczesnewzorcekonsumpcjiajedno-
cześnietłuminowoczesnesposobyprodukcjiidziałania;pobudzajed-
nostkowąwrażliwość,alenieuznajeprawjednostki;wzmagawludziach
pragnieniekomunikowaniasię,ajednocześnieograniczadostępneformy
komunikacjidooficjalnejcelebryieskapistycznychfantazji16.
Takdziejesięwstolicy.Prowincja,jakzwykle,musipozostaćprowin-
cjąitowłaśniejestlosgubernialnegomiasta,jakimbyławówczasWar-
szawa.
Bermanpodsumowuje:
Kontrast[ś]międzyParyżemaPetersburgiempołowyXIXwieku,
powinienpomócnamdostrzecogólniejsząpolaryzacjęwdziejachświa-
towegomodernizmu.Najednymbieguniewidzimymodernizmspołe-
czeństwrozwiniętych,którybazujenarealnychzasobachgospodarczo-
-politycznejmodernizacji,czerpiącwizjęienergięzezmodernizowanej
rzeczywistości[ś]nawetwówczas,gdyradykalniesięjejprzeciwstawia.
Naprzeciwległymbieguniewidzimymodernizm,którywyrastazzaco-
fania.Tendrugirodzajmodernizmu[fragmentarycznyiwypaczony—
17
14M.Berman:„Wszystko,costałe,rozpływasięwpowietrzu”ś,s.298—299.
15Ibidem,s.301.
16Ibidem.
