Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ograniczenieprawjednostkiprzezzastosowanieprzymusubezpośredniego...
15
stosowanyprzezupoważnioneosoby(dalej„upoważnioneosoby”),działającewimie-
niudanegoorganupaństwowegoirealizującejegoustawowezadania.Niektóreakty
prawneokreślająjejako„uprawnione”.
Przymusstosowanyprzezupoważnioneosobytoposiadaneuprawnieniedowy-
egzekwowaniadecyzjiorazwydanychpoleceń.Istotnyjestprzytymaspektwładczości.
Oznaczato,żerzeczonepoleceniawyposażonesąw„prerogatywywładcze”.Ponad-
toprzymuspoleganasprawieniupewnychdolegliwościzaniepodporządkowaniesię
władczymdecyzjomalboprzynajmniejnazagrożeniutymidolegliwościami.Zagrożenie
zawieraelementydyscyplinyistrachuorazmadoprowadzićdopodporządkowaniasię
7
.
Przymuspaństwamożemiećcharakter:
−
bezpośredni(fizyczny)-bezpośrednieużycieprzymusuzzastosowaniemsiłyfi-
zycznej,awkonsekwencjipozbawieniedanejjednostkifaktycznejmożliwościpo-
kierowaniaswoimzachowaniem,
−
psychiczny-wpostacizagrożeniaspowodowaniaokreślonychnastępstw,wsytu-
acjiniezachowaniasięwsposóbpożądanyprzezoddziałującego,czylizagrożenie
zastosowaniemprzymusubezpośredniegowceluwywarciapresjipsychicznej8.
Kluczowymelementemprzymusubezpośredniegojestużyciesiły,przezco
określanyjesttakżemianemprzymusufizycznego9.Jegoużyciemożebyćwniektórych
przypadkachnieadekwatneiniecelowewodniesieniudookolicznościdanejsytuacji.
Dlategookreśloneosobyuprawnionesątakżedostosowaniaprzymusupsychicznego,
odgrywającegozupełnieinnąrolę.
Głównymrozróżnieniemprzymusupsychicznegoodfizycznegojestelementsiły
fizycznej,którejosobaprzymuszananiemożesięoprzeć10.Wprzypadkuprzymusupsy-
chicznegoistotnejestwywarciewpływu,którydoprowadzidookreślonegozachowania
sięjednostki.Oddziaływaniewjegowynikuwpływanapsychikęzagrożonejjednostki
lubgrupyimanaceluuzyskaniepodporządkowaniabezkoniecznościużyciasiły.
Przymuspsychicznypowinienbyćzastosowanywaktualnejsytuacji,nabieżąco,
wobeckonkretnejosoby,powystąpieniuokreślonychprzesłanek.Istotąjest,abybez-
pośredniezagrożenienastępstwemuznanezostałoprzezosobępoddanąoddziaływaniu
zadostatecznieujemne,abyodstąpićodkontynuowanianegatywnychzachowańiwy-
kazaćposłuszeństwo11.
Przymusstosowanyprzezpaństwocharakteryzujesięnastępującymicechami12:
‐
jestonskupiony,cooznacza,żemogągostosowaćwyłącznieorganypaństwapo-
przezupoważnioneosobydziałającewichimieniuiwyłączniezgodniezprawem,
‐
jestonsformalizowany,czylijestonregulowanyprzezprzepisyprawa,
‐
jestlegalny,cooznacza,żepaństwomamożliwośćlegalnegoposłużeniasięróż-
nymiśrodkamiprzymusuwceluwyegzekwowaniawłasnychdecyzji;przyczym
jedyniepaństwomamonopolnadysponowanietymuprawnieniemiewentualne
oddelegowaniejewskazanymwprzepisachprawaosobom/podmiotom.
7
P.Sztompka,Socjologia…,s.385.
8
J.Kowalski,PsychologicznateoriaprawaipaństwaLeonaPetrażyckiego,Warszawa1963,s.167.
9
A.Gryniuk,Przymusprawny.Studiumsocjologiczno-prawne,Toruń1994,s.31-32.
10
W.Wróbel,A.Zoll,Polskieprawokarne.Częśćogólna,Kraków2011,s.164.
11
A.Gryniuk,Przymusprawny...,s.25.
12
J.Kuciński,Podstawywiedzyopaństwie,Warszawa2003,s.8.
