Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
2.Tożsamośćosobista-treść,procesy,struktura
nazywasekwencjąDmiękką”.Ztympoglądemstanowczoniezgadzasię
MichaelBerzonsky(2003),twierdząc,żenastępstwostatusówniejest
takjednoznacznei-cowięcej-sekwencjaprogresywnamożeobejmo-
waćtakżecząstkoweregresy,jakwprzypadkuempiryczniestwierdzonej
kolejnościDmoratorium-tożsamośćprzejęta-tożsamośćosiągnięta”
(BerzonskyiAdams,1999).
Okazujesię,żejużwbadaniachzespołuMarcii(Stephen,Fraser
iMarcia,1992)wykazanoiprzyjęto,żepowrótzetaputożsamościosią-
gniętej(poprzedzonejmoratorium)dostadiummoratorium,poktórym
ponownienastępujewykształcenietożsamościosiągniętej(tzw.cykl
mama:moratorium-achievement-moratorium-achievement),możezostać
uznanyzarozwojowy.BadaniaE.SaskiKunnen(2006)dowodzą,że
uosóbdorosłychpodwpływemdoświadczaniakonfliktów(życiowych
trudności)siłazaangażowaniamożemaleć,natomiastobserwowalny
stajesięwzrostposzukiwania,cozdecydowanieprzybliżajednostkędo
statusumoratorium,mimożewcześniejprzejawiałajużonatożsamość
osiągniętą.Ponadtociekawebadaniapodłużneprzeprowadziłyfinlandzkie
badaczkiLeaPulkkineniKatjaKokko(2000),którepokazały,żetożsa-
mośćprzejętąwwieku36latprzedstawiało34%osób,któredziewięćlat
wcześniejprzejawiałytożsamośćosiągniętą,i29%osób,którewwieku
27latznajdowałysięnaetapiemoratorium.Widaćzatem,żekwestia
szeregurozwojowegoczychoćbyustalonegonastępowaniaposobie
statusówniejestaniempirycznie,aniteoretycznierozstrzygnięta.
Napodstawiebadań(opróczwspomnianychrównież:Anthis,2002;
AnthisiLaVoie,2006;Cramer,2004;Dunkel,2002)możnawnioskować,
że:(1)kształtowanietożsamościjestprocesem,któryniekończysię
wokresieadolescencjianinawetwczesnejdorosłości,alemożetrwaćcałe
życie;(2)trudnoustalićjedną,uniwersalnąścieżkęrozwojutożsamości.
Zmianywobrębiestatusówwykraczającepozaokresadolescencjiwięc
nietylkomożliwe,alewewspółczesnymświecieprawdopodobniecoraz
częstsze.Pojawiasięzatempytanie,naileklasycznakoncepcjaMarcii
pozostajeużytecznazpunktuwidzeniaopisywania,wyjaśnianiaczy
przewidywaniazjawisktożsamościowychorazfunkcjonowaniajednostki
wzakresieinnychwłaściwościosobowości.Czyterminologiaitypologia