Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JoannaDzieńdziora–Ocenianiepracowników.Ujęcieteoretyczneipraktyczne
iposługiwaniesięnimiwceluzbieraniainformacji.Testowaniemaszerszeznaczenie,
jesttobowiemokreślonepostępowaniezwiązanezprzeprowadzeniemróżnegorodzaju
prób,zadańitp.20
Ocenianiejestniewątpliwieczynnościąsubiektywną,uzależnionąodrozmaitych
warunkówobiektywnych.Spośróddefinicjiocenianianauwagęzasługujedefinicja
ocenymoralnej,któramacharakterprzekonanialubopiniiozawartościdobraizła
wdziałaniuifunkcjachobiektówspołecznych.Wyrażasiępoprzezwypowiedziiza-
chowaniasymboliczne,którychtreśćmaokreślonąwartośćspołeczną.Ocenamoralna
ujawnianastawieniaipostawyjednostkilubgrupyoceniającejwobecobiektówstano-
wiącychichprzedmiot.Warunkujetakżezachowaniezarównojednostki,jakigrupy.
Zachowaniemożeoddziaływaćnajednostkęzzewnątrz(ocenamoralnainnych)lubod
wewnątrz(samoocena),costanowijedenzzasadniczychczynnikówinicjującychlub
modyfikującychzachowanie,bezpośredniozwiązanezmechanizmamisumienia21.
Jakjużwspomniałam,zpunktuwidzeniapsychologiiocenatoinaczejszacowanie
(rating)lubwartościowanieobiektu,zdarzenialubosoby.Możnaturównieżzaliczyć
ocenęsamegosiebie,tzw.samoocenę.
Ocenysąpowszechniestosowanewbadaniachspołecznychorazwbadaniach
osobowości.Zewzględunarodzajekulturyobiektywnej,tj.nauki,sztuki,moralności,
obyczajów,prawa,polityki,techniki,oczywistewydajesięrozróżnianieodpowiednich
rodzajówwartościbądźczynnościwyrażaniaocen.Wżyciucodziennymwystępująone
nakażdymkroku,np.oceniasięróżnepoglądynaukowe,utworymuzyczne,literackie,
normyobyczajowe,wynalazkitechniczneitp.
Przyjętejest,żeosobazdolnadoocentrafnych,ułatwiażyciesobieorazinnym.
Winteresiespołecznymiwłasnymdobrzewychowanyczłowiekpowinientrafnieoce-
niaćskładnikikulturyobiektywnej:ludzi,cechyichumysłuicharakteruorazsposób
ichpostępowaniaitp.Wróżnychokolicznościachżyciacodziennegooceniamysiebie
lubinnych,itopodróżnymiwzględami.Oceniając,częstorobimytoniewyraźniebądź
bezsłów,niekiedyjasno,zużyciemodpowiednichokreśleńczytwierdzeń.Zazwyczaj
mamyproblemypodczasformułowaniaocenwwypadkach,gdydotycząonecech
osobistychwzakresieurody,charakteruitp.Wewspółżyciuludzijednymzgłównych
warunkówskutecznościdziałaniajestkorzystnynsąd”odanejosobie,ojejcechach
osobowościowych,ojejmożliwościachwpracyiojejzasługach.Naogółmniejpewne
sąwłasneocenynassamych,niżnaszeocenyosóbinnych.Bardziejprawdopodobne
jestjednakto,żepodniektórymiwzględamioceniamysiebiesamychlepiej,tj.trafniej,
bardziejzgodniezrzeczywistościąniżrobiątoinni.
Ustaleniefaktycznego,czyliobiektywnegostanurzeczywdziedzinieocenjest
jednakzadaniembardzotrudnym.Języknaturalnyzawierasetkiokreśleńczłowieka.
Sątogłównieprzymiotnikowenazwycechnp.:inteligentny,uczciwy,towarzyskiitp.,
prawiewszystkieteokreśleniaimplikująpozytywnąlubnegatywnąocenęczłowie-
ka.Jeżeliprzedstawimyliczebnośćokreśleńczłowiekajakofunkcjęichwartości,to
20E.R.Hilgard,Wprowadzeniedopsychologii,PWN,Warszawa1967,s.191.
21W.Szewczuk,(red.),Słownikpsychologiczny,WiedzaPowszechna,Warszawa1985,s.184.
16
