Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Stereotypowadefinicjasytuacjijestwięcelementemwiedzyjednostekidziała
podobniejakstereotyp
14.Tłumaczącswojepodejście,WinicjuszNarojekod-
woływałsiędoWalteraLippmannaijegopojęciastereotypu,podkreślałjednak,
żeinteresujegownimprzedewszystkimsamfaktistnieniapewnychtrwałych
sposobówpostrzeganiarzeczywistości,aniekwestiatendencyjnościczydefor-
mowaniaobrazurzeczywistości.Stereotypowedefinicjesytuacjisąwięcwjego
ujęciuzbliżonedopojęciatypizacjiAlfredaSchutza,czylipewnych„zestaleń”
wświadomościpotocznej.Sąoneelementemwiedzyzdobywanejwtokudzia-
łańspołecznychorazspołecznieprzekazywanej,którewspomagająrozumienie
nowychsytuacji(Berger,Luckmann1983).
Wodróżnieniuodstereotypu,któryzazwyczajjestrozumianyjakoutrwalo-
nyobrazgrupyczykategoriispołecznej
15–czylilistacech,któresąjejprzypi-
sywane,takichjaknp.chciwośćalboprzebiegłość–stereotypowadefinicja
sytuacjiopisujesytuację,jejstrukturęczyrelacjemiędzywystępującymiwniej
aktorami.Możenp.odnosićsiędorelacjipomiędzyszefemapodwładnym
iukazywaćtegopierwszegojakoskłonnegodonadużywaniaswojejwładzyoraz
upokarzaniapracownika,podczasgdypodwładnyjestzmuszonycierpliwieto
znosić.Naciskjesttupołożony–jakwidać–narelacjęłączącąaktorówspo-
łecznych,aichcharakterystykisąistotneotyle,oilewzbogacająjejopis.
Obapojęciaróżniąsięwięcprzedewszystkimtym,costanowioś,wokół
którejsągromadzoneinformacje.Wwypadkustereotypuchodziocechy,jakie
sąprzypisywanedanejkategoriiczygrupiespołecznej,podczasgdystereotypo-
wadefinicjasytuacjiokreślarelacjemiędzyprzynajmniejdwomatypowymi
aktoramispołecznymi.Nieznaczytooczywiście,żepojęciatesązupełnieod
siebieniezależne.Stereotypdanejkategoriispołecznej(np.szefów)możepod-
trzymywaćstereotypowądefinicjęsytuacjizudziałemjejreprezentantówi,od-
wrotnie,stereotypowedefinicje„pracują”narzeczutrwalonychobrazówtakiej
czyinnejkategoriilubgrupy
16.Stereotypowadefinicjasytuacjidajejednak
przedewszystkimwglądwto,jaksąwidzianezasadyrządząceżyciemspołecz-
nymibędąceichkonsekwencjąspołecznepodziały.Wprzytoczonymprzykła-
dziepracownikjestukazanyjakodotegostopniazależnyodswojegoszefa,że
niemożepodjąćżadnychdziałańwobroniewłasnejgodności,co,wbardziej
rozbudowanejdefinicji,możebyćuzasadnionenp.tym,żepróbaprzeciwsta-
wieniasięszefowinajpewniejspowodujeutratępracy.
14„Jakoumysłowereprezentacjeświatastereotypywpływająnato,jakichinformacjinatemat
członkówróżnychgrupspołecznychposzukujedanaosoba,atakżejakieinformacjezauważaizapa-
miętuje.Wywierająrównieżwpływnajejzachowaniaspołeczne”(Stangor,Schaller1999,s.15).
15„Stereotyptoschematreprezentującygrupęlubrodzajosóbwyodrębnionychzewzględuna
jakąśłatwozauważalnącechęokreślającąichspołecznątożsamość”(Wojciszke2002,s.68).Moż-
naoczywiściemówićtakżeostereotypowychobrazachzwierzątalboroślin,jednakwtymmiejscu
interesująnasstereotypyspołeczne,awięcodnoszącesiędoludzi.
16Tawzajemnazależnośćjestbardzodobrzewidocznawopisachstereotypówpłciowych.Cha-
rakteryzującstereotypkobiety,częstowskazujesięnato,wjakichrolachspołecznychiwjakich
sytuacjach(wdomupodczassprzątania,aniewpracyzawodowej)jestprzedstawiana.
