Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RozdziałI:Kultura,sztuka,teatr—powiązaniaizależności
przedmiotemswoichrozważańuczyniłpięknoisztukę.Podobnie
jakstarożytnimyśliciele,widziałwnichpotęgęmocyidziałania
orazużytecznośćspołeczną.Mówił,żepięknojestdaremtalentu
ipowołaniemartystów16.
Choćjużwstarożytnościprzypisywanosztuce—wszystkim
jejdziedzinom—określoneceleizadania,jeszczemocniejakcen-
towanopotrzebęjejużytecznościwśredniowieczu,nakazując,by
nietylkourzekałaswympięknem,alebyuczyła.ŚwiętyGrzegorz
Wielkipisał:„Obrazjestwtymceluwystawianywkościele,aby
ci,conieumiejączytać,przynajmniejpatrzącnaściany,czytalina
nichto,czegoniemogączytaćwksiążkach”17.Równieżwrenesan-
siesztukabyłanarzędziempoznanianaukowego,przykładmogą
stanowićbadaniaLeonardadaVincinadperspektywą.Wokresie
klasycyzmujeszczemocniejdostrzeganowspólnotęwiedzy,pozna-
niaisztuki,którawwiększymzakresieniżdotychczasmożesłużyć
człowiekowiwjegocodziennychzmaganiach18.
Kolejneepokirozwiałytenzwiązekwiedzyisztuki,upatru-
jącwnimsiłyrozwojuspołeczeństw.Złudnebyłobyprzekonanie,
żeotoludziejednomyślniewciąguwiekówpostrzegalisztukę
jakoniezbędnywarunekistnienia.Prawdąjest,żezajmujeważne
miejscewżyciuspołeczeństw,alewprzeciwieństwiedoinstytucji
społecznych,ekonomicznych,prawnychsztukaniejestniezbędna
wcodziennymżyciu.Wieleosóbuważajązazbyteczną,czywręcz
uniemożliwiającąosiągnięciecelówutylitarnych.Jakkolwiekbyśmy
16„Tematpięknajestistotnymelementemrozważańosztuce.Pojawiłsię
onjużwcześniej,gdywspomniałemozadowoleniu,zjakimBógprzyglądał
sięstworzonemuświatu.KiedyBógwidział,żebyłodobreto,costworzył,
widziałzarazem,żebyłopiękne.Relacjamiędzydobremapięknemskłaniado
refleksji.Pięknojestbowiemponiekądwidzialnościądobra,takjakdobrojest
metafizycznymwarunkiempiękna.RozumielitodobrzeGrecy,którzyzespa-
lająctepojęcia,ukuliwspólnytermindlaobydwu:kalokagatia,czylipięknodo-
broć”.W.Stróżewski:Wokółpiękna.Szkicezestetyki.Kraków,Universitas,2002,
s.156.
17W.Tatarkiewicz:Historiaestetyk.T.2.Warszawa,PWN,2009,s.125.
18„Sztukajestwiedząimożnasięjejnauczyć.MinisterfinansówLudwika
XIVdomagałsię,abyzebraniaAkademiipoświęconebyłyanalizomobrazów
zgaleriikrólewskiejwLuwrzewceluustaleniazasadiprzepisów,któremiały
służyćnauczaniuioświecaniuamatorów.AkademiaFrancuska,powołana
w1635roku,byłaniepowtarzalnąwkulturzeeuropejskiejinstytucjąkształ-
ceniatwórcówpoprzezkrytykęartystyczną.Studiowaćdziełasztuki,abysię
znichnauczyćregułtworzenia,tocelbezpośredni.Równocześniebadaćje
—todociekaćistotypiękna,twórczości,prawdyartystycznej,[…]porówny-
waćdziałalnośćartystycznązinnymipraktykamiczłowieka”.W.Stróżewski:
Wokółpiękna…,s.172—173.
