Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sztuka
23
Nawetwnikliwaanalizamateriałówźródłowychniepozwala
namodnaleźćzbytwieludefinicjipojęciasztuka,atymbardziejjed-
nej,całościowoujmującejjegozakres/przestrzeń.Twórcyorazosoby
naukowozajmującesięsztukąnajczęściejunikająprecyzyjnegojej
określania,ograniczającsięzwykledoprzyczynkowychwyjaśnień
dotyczącychdanejdziedziny.
Szukającdefinicji,niejednokrotnieodwołujemysiędofilozo-
ficznychprzemyśleństarożytnychmyślicieli,ujmującychsztukę
jakopięknowidzianeprzezartystę.Idącdalejtymtokiemmyśle-
nia,akceptujemypowszechnieuznawanypogląd,żepięknejest
to,coktoślubi,cosiękomuśpodoba.Poglądytenawiązujądo
idealistycznejestetykigreckiej,którejprzedstawicielembyłPlaton.
Wstarożytnościwlicznychteoriachestetycznychokreślanopowin-
nościartysty,któregocelembyłoukazanieideipiękna,aponie-
ważnaturastworzyłarzeczypiękneibrzydkie,tocelemarty-
styisztukijestnietylkoodtworzenietegopiękna,aleteżjego
poprawa
12
.Wkolejnychwiekach,mimoróżnorodnychstanowisk
ikierunkówrozwojumyśliczłowieka,sztukazawszebyłaidenty-
fikowana,przynajmniejwpewnymzakresie,zpoczuciemestetyki
ipiękna.
Definiowaniepięknarównieżniepoleganaprostymwybo-
rze,określeń,zawszebowiemdostrzegamypięknowpłaszczyźnie
odniesienia,jakąjestbrzydota.Wyznaczeniegranicypomiędzytymi
dwomabytamibyłoijestsubiektywne—indywidualne.Toprawda,
żesądzieła,któreurzekająpięknemrzeszeludzi,itoprzezlata.
Trudnobyłobyjednakwskazaćtakiprodukt,dziełoartysty,które
wszyscyludzieuznalibyzapiękne13.
Pięknojestjednąznajgłębszychludzkichpotrzeb,możenie
zawszewpełniuświadamianą,alezawszeobecną14.Pięknotoimpuls
dozachwytu,aleteżmotywacjadodziałania.TrafnieująłtoCyprian
KamilNorwid:„Bopięknonatojest,byzachwycało/Dopracy—
praca,bysięzmartwychwstało”
15
.RównieżpapieżJanPawełII
12Zob.K.Estreicher:Historiasztukiwzarysie.Warszawa,PWN,1988,s.6—7
.
13Zob.U.Eco:Historiapiękna.Przeł.A.Kuciak.Poznań,DomWydawni-
czyREBIS,2005;U.Eco:Historiabrzydoty.Przeł.J.Czaplińska,K.Dyjasiin.
Poznań,DomWydawniczyREBIS,2007.
14
WładysławTatarkiewiczpisał:„Byłyisąodróżnianetrzynajwyższe
rodzajewartości:dobro,pięknoiprawda.[…]Zapamiętajmy:pięknooddawna
jestwkulturzeZachoduuważanezajednąztrzechnajwyższychwartości”.
W.Tatarkiewicz:Dziejesześciupojęć:sztuka,piękno,forma,twórczość,odtwórczość,
przeżycieestetyczne.Warszawa,PWN,1975,s.9.
15C.K.Norwid:Promethidion.Warszawa,Czytelnik,1989.
