Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I
USTALENIAKATEGORIALNE
(TERMINOLOGIA)
Istniejebardzowieleterminówsynonimicznych,bliskoznacznychlub
winnysposóbpowiązanychsemantycznie,zapomocąktórychopisujemy
życieumysłowe:ndusza”,nduch”,numysł”,nmentalność”,npsychika”,
nświadomość”,nnieświadomość”,npodświadomość”,nrozum”,nintelekt”,
njaźń”iin.Każdyzwyliczonychtuterminówjestwbogatejtradycjifilo-
zoficznejipsychologicznejnotoryczniewieloznaczny.Zamiastodkrywać
ianalizowaćteznaczenia,przyjmujęnastępująceustalenia.Podstawowymi
sądlamnieterminynpsychika”inświadomość”.Przeznpsychikę”rozu-
miemcałokształtżyciaduchowegoczłowieka:wszelkieaktyizjawiska
psychiczne(pozostającwzgodziezwielowiekowątradycjąfilozoficzną,
możnabytumówićpoprostuoduszy);przezświadomośćzaś-przytom-
ność(uważność,czuwanie1)lub-jakmożnasięteżwyrazić-doświad-
czalnośćczyprzedstawialność.Świadomośćoznacza-popierwsze-że
wogóleprzedstawiamsobiejakąśtreść,żecośmisięjawi:czucie,obraz,
jakośćuczuciaetc.,żedoczegośsięprzytomnieodnoszę,cośosądzam,
oceniam,apodrugie-żejawiącemisiętreścisącorazbardziejzłożone,
wysublimowane,wzajemniepowiązane,żecoraztodoskonalejodzwier-
ciedlająonerzeczywistośćimniesamegojakoprzedstawiającegosobie
(samoświadomość).Przytakiejkategoryzacjiświadomośćstanowijedynie
częśćżyciapsychicznego,któreobejmujesobątakżeto,conieświadome
ipodświadome(przedświadome)2.
Jeślichodzioświadomość,tocechąjejjestintencjonalnekierowanie
siępodmiotunapewienprzedmiot,którysiępodmiotowijawi(sichersch-
eint-byużyćterminologiiFranzaBrentana).Świadomośćwtymznaczeniu
1
JakpiszeJanTrąbka:nDrugi[ś]kroknabezkresnejdrodzepoznaniamechanizmów
neurofizjologicznychświadomościpolegałnawydzieleniuzniejstanuczuwania(przytom-
ności)”(JanTrąbka,Mózgaświadomość,WydawnictwoLiterackie,Kraków-Wrocław
1983,s.85).
2Patrz:tamże,s.92.
