Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ROZDZIAŁI
strzegaprawdziweustawywtedygdytrzeba.Natomiastprzestrze-
ganieliteryprawawówczasgdynienależy,jestgrzeszne.[ł]Pra-
wokrytykujeten,ktotwierdziżeprawotoniejestdobre.Ktozaś
twierdziżewtakimatakimprzypadkunienależytrzymaćsięli-
teryprawa,niekrytykujeprawa,aletylkowypowiadasądoszcze-
gólnejsprawie,którazaistniała”.52DlaAkwinatyepikeiajestflwyż-
sząregułąludzkiegopostępowania”.Możesiębowiemzdarzyć,że
zachowanieliteryprawabyłobypogwałceniemprawanaturalnego
iwtedyczłowiekma(musi)postępowaćwedługwskazańsłuszno-
ści.Epikeiauprawniadokierowaniasięduchemprawa,aniejegoli-
terąwszczególnych(nadzwyczajnych),konkretniezaistniałychsy-
tuacjach.JakpisałTomasz:flZadaniemepikeijestnadawanieumiaru
wprzestrzeganiuliteryprawa”.53Słusznośćwtymujęciuzbliżyła
siędodobramoralnego.Tomasz,cooczywiścienależypodkreślić,
zakłada,żeprawozmierzadodobrawspólnegoizachowaniaspra-
wiedliwości.54
ZagadnieniesłusznościrozwijałtakżeFranciscoSuárez55,któ-
regomyślmiałabardzodużywpływnanaukękanonistów.Epike-
iawtymujęciuprzestajebyćspecjalnącnotą,stajesięflkazuistycz-
nąregułąinterpretacyjną”.Stosującyepikeięodpowiadasobie
napytanie,jakabyłabywdanymprzypadkuwolaprawodawcy
ipostępujewedługtejprzewidywanej(domniemywanej)woli.56
F.Suárezdopuszczastosowanieepikeiwtrzechprzypadkach:
1)gdyustawautraciłaswójcel,tzn.jejprzestrzeganieprzynio-
słobywkonkretnymprzypadkuciężkąszkodę,2)gdymamiejsce
52
Summatheologiae,II-IIq.120,a.1.
53
Ibid.,120,a.2.
54
Wartoprzytoczyćdefnicjęprawajakonormy(lex),podanąprzezśw.To-
maszazAkwinu:fl[ł]lexestquaedamrationisordinatioadbonumcommune,
abeoquicuramcommunitatishabet,promulgata-prawojesttorozrządzenie
rozumudladobrawspólnegonadaneipublicznieobwieszczoneprzez
tego,ktomapieczęnadwspólnotą”.-TomaszzAkwinu,op.cit.,I-II,
q.90,a.4.
55
Por.F.Suárez,TractatusdelegibusacDeolegislatore,VI,7,Conimbricae
1612.
56
Por.R.Sobański,Teoriał,s.240.
