Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
EwaBadyda,LucynaWarda-Radys
dotyczynietypowanatlejęzykasytuacjadystrybucyjna.Wpewnejgrupiekontek-
stówjęzykowychsąonewymiennezliczebnikamigłównymi,będącnośnikiem
informacjisemantycznej,winnychzaśnie.Tapierwszasytuacjadotyczyrzeczow-
nikówmęskoosobowychoznaczeniugenerycznym.Połączenietakiegorzeczow-
nikazliczebnikiemzbiorowymprzekazujeinformacjęoniejednorodnościgrupy
podwzględempłci,wybórliczebnikagłównego(wrodzajumęskoosobowym)-
otym,żegrupaskładasięraczejtylkozmężczyzn.Itak,jeślipowiemydwoje
studentów,wiadomo,żewśródnichjestimężczyzna,ikobieta.Niesugerujetego
określeniedwóchstudentów,każącesięspodziewać,przynajmniejzgodnieztra-
dycyjnymiopisamigramatycznymi,raczejdwóchmężczyzn.Nasygnalizowanie
takiegozróżnicowanianiepozwalająjużodnoszącesiędoludzirzeczownikiro-
dzajużeńskiego,np.osobaczypostać,wymagająceużycialiczebnikagłównego
wrodzajuniemęskoosobowym.Pełnienieprzezliczebnikfunkcjisemantycznej
wtymzakresiejestwięcograniczoneformalnymikryteriamigramatycznymi:
właściwościamifleksyjnymirzeczownika,zktórymtworzyonzwiązekskładnio-
wy.Cowięcej,występujątudalszeograniczeniaformalne.Liczebnikizbiorowenie
stanowiąbowiemwstosunkudoliczebnikówgłównychgrupysymetrycznejpod
względemliczbyelementów.Odpowiednikiwpostaciliczebnikówzbiorowych
mająjedynieliczebniki2-201orazoznaczającerównedziesiątkido90(atakże
oba,obydwa,kilkaikilkanaście).Takwięcheterogenicznośćpłciowązbiorumo-
żemysygnalizowaćzapomocąliczebnikazbiorowego,gdyosóbjestprzykładowo
3,17,45lub102,alejużnie,gdyjestich100,101,500czy1000.Konsekwencją
tejsytuacjijestkolejnaniedogodność:wieloczłonowestrukturyliczebnikówzbio-
rowych(niezależnieodtego,jakiemająodniesienie)bywająbudowanezarówno
zelementówopostaciliczebnikagłównego,jakizbiorowego,np.trzystapięcio-
ro,tysiącstodwadzieściorosześcioro/tysiącstodwadzieściasześcioro.Zpewnością
utrudniatosprawneprzywoływaniewraziepotrzebyodpowiednich,leczrzadziej
używanychform.
Wpozostałychwypadkachliczebnikzbiorowypozostajezasadniczowstanie
rozłącznościdystrybucyjnejzliczebnikiemgłównym,ajeślidoniejniedocho-
dzi,niepełnionwtakiejsytuacjiinnychfunkcjisemantycznychniżnumerycz-
na.Grupyrzeczowników,zktórymipowiniensięłączyćliczebnikzbiorowy,nie
zaśgłówny,niedasięjednakzdefiniowaćprecyzyjnieijakozbioruzamkniętego.
Ponadtojejcharakterystykiniemożnadokonaćzpunktuwidzeniajednegokry-
terium-czytosemantycznego,czytoformalnego.Pierwszapodklasaleksemów
1Dyskusyjnyjeststatusodpowiadającychliczebnikowigłównemujedenformjedneijedniłą-
czącychsięzrzeczownikamizgrupypluraliówtantum(np.jednesanie,jednirodzice),któremożna
ewentualnieuznaćzareprezentująceodrębnyleksem-liczebnikzbiorowy-nazasadzielogicznej
równoległościciąguformkwantyfikującychrzeczownikizgrupypluraliówtantum.
