Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Belzyt,NiepełnosprawnośćEdukacjaDorosłość,Kraków2012
ISBN:978-83-7587-984-1,©byJoannaBelzyt,2012;©byOficynaWydawnicza„Impuls”2012
1.2.Psychospołeczneuwarunkowaniasytuacjiosóbniepełnosprawnych
1.2.1.Rodzajedyskryminacjiosóbniepełnosprawnych
Pojęciedyskryminacjizjęzykałacińskiego:discriminatiooznacza„rozróż-
nienie”,„rozdzielenie”pewnejgrupyludzizewzględunacechyróżniąceodreszty
społeczeństwa.S.Kowalikwyróżniapięćrodzajówpraktykdyskryminacyjnych,od
praktykinajbardziejsubtelnejdonajbardziejdrastycznej:dystansowanie,dewaluo-
wanie,delegitymizacja,segregacja,eksterminacja.
Pierwsząpraktykąjestdystansowaniesię,polegającenaunikaniubliskich
inieformalnychkontaktówzosobaminiepełnosprawnymi.Niechęćwobecnich
osóbpełnosprawnychwyrażanajestpoprzezemocjonalnenieangażowaniesięwich
problemy.
Dewaluowaniepoleganaupowszechnianiuwłasnychprzekonańonegatyw-
nychcechachludziniepełnosprawnych.Uwypuklanienegatywnychcech(zwykle
nieistniejących),charakterystycznychdladanejosoby,będzieutrudniałojejżycie,
ograniczałoszansenazapewnieniesobiepowodzenia,wywoływałoniechęćspo-
łeczną,sprzyjałoograniczeniukręguznajomych,tworzyłobarieryprzyzatrudnia-
niu,rozwijałopoczuciemniejszejwartościitd.
Delegitymizacjajestkolejnąformąpraktykdyskryminacyjnych.Negatyw-
nypsychologicznystosunekwobecludzizostajeutrwalonyspołeczniewpostaci
przepisówprawnych.Dotycząonetego,cowcześniejistniałowwymiarzepsycho-
logicznym(zaliczeniedanejjednostkidonegatywnejkategoriispołecznej,pozba-
wionejpewnychpraw).
Segregacjapoleganazycznymizolowaniujednostkilubgrupyosóbodcałe-
gośrodowiskaspołecznego.Izolacjitowarzyszągorszewarunkiżycia.Utrudnienia
wdostępiedocałegośrodowiskamogąprzybieraćróżnenasileniemogądotyczyć
tylkookreślonegoodcinkaczasu(np.ośmiogodzinnasegregacjawszkolespecjalnej)
lubmogąprzyjmowaćbardziejtotalnycharakter(np.pobytwdomupomocyspo-
łecznejdladziecigłębiejupośledzonychumysłowo).
Eksterminacjajestnajbardziejdrastycznymprzejawemdyskryminacji.Pole-
gaonanabiologicznymwyniszczaniuludziprzynależącychdookreślonejkategorii
społecznej(za:Kowalik,1996).
Dyskryminacjaosóbniepełnosprawnychjestciągleistotnymproblemem
wpolskiejkulturze.
Osobaupośledzonajestjednymznasiwpełniuczestniczywnaszymczło-
wieczeństwie.Byłobyrzecząwnajwyższymstopniuniegodnączłowiekaizaprze-
czeniemwspólnegoczłowieczeństwa,gdybydopuszczałosiędożyciaspołecznego
[...]tylkoosobypełnosprawne,gdyżwtensposóbpopadałobysięwniebezpieczną
formędyskryminacjisłabychichorychzestronysilnychizdrowych(EncyklikaOjca
ŚwiętegoJanaPawłaII„Laboremexercens”,1981).
Dyskryminacjaosóbniepełnosprawnychprzezresztęspołeczeństwaprzejawia
sięwnaruszaniupodstawowychprawobywatelskichgwarantowanychkażdemu
17