Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NIEDEMOKRATYZMY
funkcjeceremonialne.Brakwolnychwyborówpowszechnych
powoduje,iżwsystemieautorytarnymalbowogóleniemaciał
przedstawicielskich,albojeślinawetsą,tonieposiadajążadne-
goistotnegoznaczenia.
Wprzypadkurządówjednostkiautorytaryzmstajesięauto-
kracją.JakpisałGaetanoMosca:nSystemautokratycznywna-
turalnysposóbzakładaistnienieautokraty-czyliczłowieka,
którypersonifikujeinstytucjepaństwaiwimieniuktórego
działająwszyscyposiadającyjakąkolwiekczęśćczycząstkę
władzypublicznej”5.Przezwiększośćhistoriiludzkośćpozo-
stawałapodwładząrozmaitychautokracji,aautokratąbyłza-
zwyczajmonarcha.
Tradycyjnąformułęautokracjistanowiłabsolutyzm.Tafor-
marządówpolegałanaskupieniupełnejiniekontrolowanej
władzywrękachjednostki,którazarównostanowiłaprawa,
jakirządziła(bezpośredniolubpoprzezmianowanychprzez
siebieurzędników)orazdecydowałaowinieiniewinności.
Władzaabsolutnaniekonieczniejednakmusibyćrównoznacz-
nazwładząnieograniczoną,ponieważmożeonahonorować
ograniczeniawynikającezprawnatury.Modelowymprzeja-
wempaństwaabsolutystycznegobyłaFrancjaLudwikaXIV
,
którypodobnozwykłmawiać:nL
)Étatc)estmoi”(Państwoto
ja).WXVIII-wiecznejEuropiewytworzyłasięspecyficznafor-
maabsolutyzmuzwanaabsolutyzmemoświeconym,azaczo-
łowychjegoreprezentantówuchodząPrusyFryderykaIIWiel-
kiego,RosjaKatarzynyIIWielkiejiAustriaJózefaII.Ciwładcy
nietwierdzilijuż,jakichpoprzednicy,iżwładzamonarchypo-
chodziwprostodBoga,leczupatrywalijejźródełwumowie
społecznej,starającsięprzytymzrobićcośdobregodlaswych
poddanych.
Autorytaryzm,wktórymwładzanależydogrupyrządzą-
cej,jestnatomiastoligarchią.Jużwstarożytnościoligarchia
oznaczającaformęrządówsprawowanychprzeznielicznych
18
