Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
WarunkirozwojuhumanistykiakademickiejwXIXstuleciu
natomiastnauniwersytetachwMoskwieiPetersburgupowołanopo
dwiekatedryprawapolskiegodlamłodzieżyzKrólestwa.Kursydzia-
łałyzaledwiesześćlatiw1846r.,poodkryciukółekkonspiracyjnych
wśródmłodzieży,zostałyzamknięte.Podobniepodejmowanewlatach
1854-1858próbypowołaniaSzkołyPrawazakończyłysięfiaskiem9.
KoncepcjaprzeniesieniawyższejedukacjiPolakównauniwersytety
rosyjskie,wynikającazlękuprzedtworzeniemnaziemiachpolskich
skupiskdorosłejjużmłodzieżyorazdążeniadointegracjiKrólestwa
zCesarstwem,spowodowałarosnącydeficytspecjalistówzwyższym
wykształceniem-brakowałoprawników,lekarzy,nauczycieli,aupra-
wianienaukistałosięhobbistycznymiprywatnymprzedsięwzięciem
grupyzapaleńców.KosztstudiówwRosjibyłwysoki,aliczbastuden-
tów,którymskarbKrólestwazapewniałstypendia,byłaniewielka
izczasemmalała.Niczatemdziwnego,żekiedyklimatpolityczny
umożliwiłprzeforsowaniewPetersburguzgodynaprzywróceniedo
życiawarszawskichwyższychuczelni,ponowniepojawiłysięproblemy
zobsadąichkatedrzpowodubrakudostatecznejliczbyodpowiednich
kandydatów.Dotegodoszłyproblemypolityczne-niewszyscyznaj-
dującysięwWarszawieuczenimoglibyćbranipoduwagęzewzglę-
dunaopozycyjnąpostawęwobecpolitykiWielopolskiego(np.Julian
BartoszewiczlubJózefIgnacyKraszewski).Niepowiodłysięteżpró-
bysprowadzeniakandydatówzGalicjiiWielkiegoKsięstwaPoznań-
skiego10.DlategoteżwpierwszejobsadzieSzkołyGłównejnauczycie-
lestanowiliaż25%ogółuwykładowców,awśródhumanistówponad
połowę
11
.Trzebapowiedzieć,żewniektórychprzypadkachnomina-
cjetebyłynietyledowodemichwysokiegopoziomunaukowego,co
właśniewspomnianegobrakuśrodowiskauczonych,zktóregomożna
byłobyczerpaćkandydatów.Wspominamyotymniedlatego,żebyde-
precjonowaćstatusnaukowywarszawskiejprofesury,aleuzmysłowić,
zjakogromnymi,obiektywnymitrudnościamiborykałasięuczelnia
wistniejącychrealiach.
Zmyśląobudowieszkolnictwawyższego,nietylkouniwersyteckiego,
aletakżezawodowego,władzeoświatoweKsięstwaiKrólestwapodjęły
równieżakcjęwysyłaniazdolnejmłodzieżyzagranicęwceluprzygoto-
waniaprzyszłejkadryprofesorskiej.Niebyłatopraktykacałkiemnowa
wdziejachrodzimejoświaty-rozpoczęłająwkońcuXVIIIw.Komi-
sjaEdukacjiNarodowej,delegującdoróżnycheuropejskichośrodków
naukowychkandydatówdoobjęciastanowiskprofesorskichwzrefor-
mowanychprzezniąszkołachgłównych
12
.Kontynuowałyjąrównież
władzepruskie,choćzniecoinnychpowodów.Przycałympodziwie
dlaurządzeńKomisjiEdukacjiNarodowej,zgodniezniemieckimi
