Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
zewnętrzne(braksilnejwładzyEgiptuigrasującebandy)tylkopogłębiałynara-
stającychaos.Głównezagrożeniedlalokalnychwładcówstanowiłyinfiltrujące
Kanaanpasterskieplemionanomadówipółnomadóworazgrupystanowiącekon-
glomeratróżnychelementówetnicznych,określanewdokumentachmianem<Api-
rulubḪabiru/Ḫaberu,bezpodstawnie,jaksięwydaje,utożsamianychzbiblijnymi
Hebrajczykami12.Dotegotematujednakwrócimyniecopóźniej.Wpotyczkach
iwpacyfikowaniuwymienionychgrupadministracjaiarmiaegipskawspółpra-
cowałyzlokalnymiprzywódcami13.PozatymjednakEgipcjanienadalograniczali
siędostacjonowaniawnewralgicznychdlanichpunktachKanaanu,pozostawia-
jącdużąswobodęlokalnymwładcom14.Uległotozmianie,gdyHetycipodbiliMi-
tanni,państwo,zktórymEgiptpodkoniecpanowaniaxviiidynastiimiałdość
dobrestosunki15.Odtegoczasumówićmożnaonaruszeniuobowiązującegodo-
tądstatusquo,czylipodzialewpływównaterenieSyrii-PalestynypomiędzyHety-
tówiEgipcjan.SetiiipotemRamzesiitakżezapragnęliwtedyrozszerzyćswoje
dominiumbardziejnapółnoc16.OstarciuobuimperiówwczasachRamessydów
wiemyjednakniewiele.Głównymźródłeminformacjisątuinskrypcjekrólewskie,
nielicznetekstyszkolneiartefaktyarcheologiczneznajdowanewruinachkananej-
skichmiast17.
Wiemy,żekonfliktpomiędzyEgiptemiHetytaminasiliłsięzaSetiegoi(1290-
1279przedChr.),zwłaszczanapoczątkujegopanowania.Władcyudałosięwtedy
zdusićwielerebeliiwKanaanieiwysłaćwojska,bywyprzećHetytówzcentralnej
12Taknp.N.Grimal,Dzieje…,s.220-221.KrytycznieotakimutożsamieniuL.L.Grabbe,Ancient
Israel.WhatDoWeKnowandHowDoWeKnowIt?,NewYork-London:Continuum2007,s.48-
49;por.takżeJ.Lemański,Tora-Pięcioksiąg.Wprowadzeniewzagadnieniateologiczneihistorycz-
no-krytyczne,Szczecin:WydawnictwoNaukoweUniwersytetuSzczecińskiego2020,s.364-366.
13W
.Helck,DieBeziehungenÄgyptenszuVorderasienim.3.Und2.Jahrtausendv.Chr.,Wisbaden:
Harrassowitz19712,s.107-188,246-255;N.Na’aman,EconomicAspectsoftheEgyptianOccupation
ofCanaan,nIsraelExplorationJournal”31(1981),s.172-185;D.B.Redford,EgyptandCanaanin
theNewKingdom,BeerSheva:BenGurionUniversityPress1990,s.27-39;M.Liverani,Prestige
andInterest.InternationalRelationintheNearEastca.1600-1100B.C.,Padova:Sargonsrl1990.
14N.Na’aman,TeExodusStory…,s.45.
15N.Grimal,Dzieje…,s.221.
16M.VanDeMieroop,AHistoryofAncientNearEastca.3000-323bc,Oxford:Blackwell2004,s.155.
17W
.Helck,DieBeziehungen…,s.189-223;K.K.Kitchen,RamessideInscriptionsTranslatedandAn-
notated:Translation,t.1:Ramessesi:Sethosi,andContemporaries,Oxford:Blackwell1993;t.2:
Ramessesii,RoyalInscriptions,Oxford:Blackwell1996;C.R.Higginbotham,Egyptianization…,
s.19-28.ZbiórtekstówdotyczącychpanowaniaxviiiixxdynastiiiodnoszącychsiędoKanaanu
takżew:M.Weippert,HistorischesTextbuch…,s.84-178.
24
