Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
EgiptpodrządamiRamzesaiitoteżczas,gdynaterenydeltyNiluemigrowały
różneplemiona,Libijczycyoraznomadycznegrupyzzachoduiwschodu.Ichpre-
sjanieustannierosłapotemwczasachMerenptacha,apowodembyłysuszeipla-
gigłodu.Zdrugiejstronyzarazpotempojawiłysiętzw.LudyMorza,zajmując
wschodniączęśćbasenuMorzaŚródziemnego.Nastąpiłczasupadkumiędzyna-
rodowegohandluimieszaniasięróżnychgrupetnicznych,związanyzespołecz-
no-ekonomicznymkryzysemcałegoówczesnego,cywilizowanegoświata23.Efekty
tegowidocznesąwEgipciezczasówRamzesaiii.Wkonsekwencjipowyższych
zdarzeńEgipcjanieopuściliswojekopalnienaSynajuistopniowostracilinaja-
kiśczaskontaktzKanaanem(Ramzesvi-Ramzesviii)24.Libijczycyzaścoraz
śmielejiczęściejatakowaligraniceEgiptu,czemukreswkońcupołożyłfaraon
Szeszonki(945-924przedChr.)25.Każdyztychmomentówstwarzałdobrąokazję
doucieczkizEgiptutakiejczyinnejgrupieibudowaniapamięciojakimśspekta-
kularnymzwycięstwienadarmiąfaraona.
PoczątkiIzraelanatychterenachłączysięjednak-dziśczęściejniżzexodu-
sem-zlokalnymi,pogranicznymigrupamipółnomadów,poruszającychsięna
obrzeżachKanaanu.nIzrael”
,aprzynajmniejjegoprotoplaści,mógłwistociepoja-
wićsięnahoryzonciehistoriinatychperyferyjnychziemiachwwynikurosnące-
gonaciskumilitarnegoEgiptu.Licznewiększeimniejszepotyczkipomiędzyarmią
egipskąitymigrupami,kończącesięzresztączęstodeportacjąiniewoląpokona-
nychwEgipcie26,mogłystworzyćpamięćnhistoryczną”(xiiiw.przedChr.),któ-
raznaczniepóźniejstałasięinspiracjądostworzeniapamięcioexodusiezEgiptu.
TekstyegipskiezczasówRamessydówsugerująsporeliczbytakichjeńcówwojen-
nychzamienianychwpermanentnychniewolników,przeznaczonychdopracyprzy
budowieświątyńipałacówczyinnychbudynkówpublicznych,anawetdosłużby
wdomachprywatnych27.Czasemtakiepokonanegrupyzamienianojedyniemiej-
23B.Halpern,Sea-PeoplesandIdentity,nScriptaMediterranea”27-28(2006-2007),s.15-32;
E.H.Cline,1177przedChr.Rok,wktórymupadłacywilizacja,Oświęcim:Napoleonv2018.
24Natemattychfaraonówpor.hasłaodRamzesvidoRamzesviii,w:T.Schneider,Leksykonfara-
onów…,s.272-274.
25HasłoSzeszonki,w:T.Schneider,Leksykonfaraonów…,s.319-320.
26E.Feucht,KinderFremderVölkerinÄgypten,nStudienzuraltägyptischenKultur”17(1990),
s.177-204;D.B.Redford,ObservationsontheSojournoftheBene-Israel,w:E.S.Frerichs,L.H.Les-
ko(red.),Exodus.TeEgyptianEvidence,WinonaLake:Eisenbrauns1997,s.57-66.
27A.Loprieno,Slaves,w:S.Donadoni(red.),TeEgyptians,Chicago-London:UniversityChicago
Press1997,s.200-212;polskiewyd.:CzłowiekEgiptu,Warszawa:ŚwiatKsiążki2000,s.231-269.
26
