Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1l1lKrytycznaanalizadyskursu
15
pojmowaniedyskursu-jakorozprawyzbudowanejwedługokreślo-
nychkanonówlubdyskusjinajakiśtemat.Francuskiemufilozofowi
chodziłoprzedewszystkimoto,Dbyzbadać,dlaczegoiwjakisposób
określoneschematymyśleniakształtującałeepokiimogąokreślać
perspektywę,zjakiejludziedostrzegająświatwkonkretnymczasie
iwograniczonejprzestrzenispołecznej.Tedalekosiężne,najczęściej
nieuświadomionemechanizmy,charakteryzujeFoucaultjakopowią-
zaniawypowiedziwichkontekścieogólnospołecznymwłaśniejako
dyskursy”(Heinemann2012:290).ZaFoucaultemdyskursymożna
rozumiećjakowiązkikompleksowychrelacjimiędzywypowiedziami
aprocesami/normamispołecznymi,równieżjakoinstrumentyprak-
tykispołecznejisprawowaniawładzy,ponieważwładzakonstytuuje
dyskursy,legitymizujesiępoprzezdyskursy,dążeniedowiedzy(dys-
kursywnej)jestrównieżdążeniemdowładzy(Foucault1977:68n.).
PrzytakimujęciudyskursuFoucaultainteresująwsposóbszczególny
problemywykluczeniajednostekzdyskursu,zzakazów,zpraktyk
kontrolnychidyscyplinujących(Foucault2002:10n.).
MichelFoucaultnatchnąłwielubadaczywróżnychdziedzinach
nauki,takżelingwistówiliteraturoznawców.JedniidrudzyDjuż
wlatach80.[XXw.-A.J.]zauważyliścisłepowiązaniestrukturalne
itreściowepojedynczychtekstówzpoprzedzającymijetekstamiipodej-
mowalipróbęszczegółowegouchwyceniazwiązkówrównieżzpozy-
cji(tekstowo)lingwistycznej-szczególniewodniesieniudostruktur
powierzchniowych,tuujmowanychjakokonceptytoposów.Nietylko
całościowetekstyodnosząsiędosiebie,leczrównieżwypowiedzi
cząstkowe,stwierdzenia,toposy”(Heinemann2012:293).
Szybkoodstąpionowięcodpojmowaniaanalizydyskursujakozwy-
kłejinterpretacjirozmowy,tj.aktywnościjęzykowejdwóchlubwięcej
osób,któresąobecnejednocześniewkonkretnejsytuacjimówienia.
Wcentrumzainteresowańznalazłsięaspektwładzywrozumieniu
dyskursuwedługFoucaulta.Językstałsięważnydlawyznaczenia
relacjimiędzytekstamiastrukturamispołecznymi(vanDijk1993;
zob.Jabłońska2013).TeunvanDijkzaproponowałwręczrozszerzenie
znaczeniaterminuDkomunikacja”.Badacztenstwierdził,żeDteksty,
podobniejakwypowiedzi,równieżmająswychużytkowników,amia-
nowicieautorówiczytelników.Możemywięcteżmówićokomunikacji
