Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Rolaintegracjijęzykowejwnajnowszychdziejachpolszczyzny
15
sytuacjajęzykowawspólnotykomunikacyjnej.Wostatnim100-leciurozwoju
polszczyznyszczególniezaznaczyłysiędwietakiefazy:
1)okres20-leciamiędzywojennegopoodzyskaniuniepodległości
w1918r.;
2)lata1960-1990-okreskształtowaniasięnowychstereotypówkomu-
nikacjipublicznejiprzemianstrukturyspołecznej.
OdzyskanieniepodległościPolskiw1918r.wytworzyłonajejobszarze
nowąsytuacjęsocjolingwistyczną.Państwopolskieobejmowałowówczas
ponad380tys.kilometrówkwadratowychiliczyłook.30mlnmieszkańców,
zczegojedynie66%stanowiłaludnośćpolskiegopochodzenia.Byłotowięc
państwowielonarodowościowe,któregoobywatelebylizróżnicowanipod
względemetnicznym,kulturowym,regionalnymijęzykowym.Po123latach
zaborówintegracjiwymagałorganizmpaństwaiukładspołeczny.
Wokresie20-leciamiędzywojennegonaterenieRzeczypospolitejfunk-
cjonowałytrzygrupyodmiankomunikacyjno-stylowychpolszczyzny.Pierw-
sząznichstanowiłjęzykogólnopolski(standardowy,kulturalny,literacki),
ujednoliconywdwóchpodstawowychodmianach:mówionejipisanejjako
kodpaństwowyiurzędowynacałymobszarzepaństwa;będącyprzedmiotem
nauczaniaijęzykiemwykładowymwszkołach,stanowiącyśrodekprzekazu
waktachprawnychimasowejkomunikacjioraztworzywotekstówarty-
stycznych;wielorakozróżnicowanynastylefunkcjonalneigatunkimowy.
Byłyonewynikiemrozwoju,kodyfikacjiinormatywizacji,któredokonały
sięwprzeciągucałegoXIXw.Zracjiswychcechteodmianybyłyprede-
stynowanedoroliważnegoczynnikawprocesachspołecznejintegracjiitę
rolęodgrywały.Słabościątegoczynnikabyłoto,żejęzykiemogólnopolskim
wokresie20-leciamiędzywojennegoposługiwałosięjedynieod10%do20%
społeczeństwa[zob.Lubaś1990,11-12].
Drugągrupęodmiankomunikacyjno-stylowychstanowiłyregional-
newariantypolszczyznyogólnej.Funkcjonowałyonewobrębieszero-
korozumianejnormykodukulturalnegozuwzględnieniemodstępstwod
niej,wynikającychzpowszechnościichwystępowanianadanymobszarze
wwypowiedziachużytkownikówjęzyka,należącychdolokalnejinteligen-
cji,czylispołecznejwarstwynormotwórczej.W20-leciumiędzywojennym
