Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Różańska-Kowal,Motywacjazachowańprospołecznychiantyspołecznychnieletnich,Kraków2010
ISBN:978-83-7850-228-9,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
3.Etiologiaprzestępczościnieletnichwteoriachibadaniach...
21
3.Etiologiaprzestępczościnieletnich
wteoriachibadaniachkryminologicznych
3.1.Teorieprzyczynprzestępczości
Wtymmiejscupragnęprzypomniećtylkoteteorieprzyczynprzestępczo-
ści,któremogąmiećbezpośrednieodniesieniedowyjaśnianiaetiologiiniedosto-
sowaniaspołecznegodzieciimłodzieży.
Szczególnąrolęwwyjaśnianiuprzyczyn„przestępczości”nieletnichodgrywają
teoriesocjologiczne,wśródktórychnależywymienić:teorięzróżnicowanychpo-
wiązańE.Sutherlanda,teorięnaznaczeniaE.M.Lemertaorazteoriepodkultur.
TeoriazróżnicowanychpowiązańE.Sutherlandagłosi,żewtrakciein-
terakcjiludziestykająsięzokreśleniamisprzyjającymibądźniesprzyjającymi
naruszaniuprawa.Określeniatezawartesąwprzestępczychinieprzestępczych
wzorachzachowania.Wwynikunadwyżkiokreśleń(wzorów)sprzyjającychna-
ruszaniuprawanadokreśleniaminiesprzyjającyminaruszaniuprawadochodzido
wykształceniasięnonkonformistycznejpostawywstosunkudoprawa,copro-
wadzidoprzestępczości.Otym,czywykształcisiętakanadwyżkadecydujenie
tylkoliczbawzorów,aletakżeczastrwania,częstotliwośćiuprzedniośćpowią-
zańzdanymrodzajemwzorów(Hołyst,2000,s.761).Istotnymuzupełnieniem
tejteoriijestkoncepcjaD.Glasera,którytwierdzi,żedoprzejmowaniawzorów
zachowaniaprzestępczegoopróczczęstejstycznościpotrzebnajestrównieżiden-
tyfikacjaznimi(Tyszkiewicz,1986,s.238).Mechanizmidentyfikacjiwyjaśnia,
dlaczegoniewszystkiedzieciwychowującesięwtejsamejpatologicznejrodzinie
popełniajączynykaralne.Identyfikacjazachodziwówczas,gdyrodzicdokonujący
przestępstwjestdladzieckaosobąznaczącą(poprzezpodobieństwocharaktero-
logicznelubfaworyzowaniedziecka).Tensammechanizmmożnaodnieśćdo
rodzeństwalubrówieśników.
E.M.Lemertwteoriinaznaczenia(stygmatyzacji)rozróżniapierwotne
przyczynyzachowaniaprzestępczego(dewiacjępierwotną)odprzyczynrzeczy-
wistych,względnieodpierwotnychniezależnych,wywołującychdewiacjęwtór-
ną.Przestępczośćpierwotnawynikazprzyczynspołecznych,psychologicznych,
kulturowych.Rodzionamarginesowekonsekwencjedlapozycjiistrukturypsy-
chicznejosób,którychdotyka.Natomiastprzestępczośćwtórnawywołanajest
społecznymireakcjaminazachowaniedewiacyjnejednostek,takimijak:stygma-
tyzacjakar,segregacja,kontrolaspołeczna.Przestępcaprawdziwytoprzestępca
wtórny,uktóregoreakcjaspołecznanaprzestępstwopierwotnewywołałaza-
burzeniawprocesiesocjalizacji,obraziewłasnejosoby.Przyjmujeonetykietkę
„przestępcy”przypisanąmuprzezspołeczeństwoiprzyswajanormypodkultury
przestępczej(tamże,s.246).Wpraktycepedagogicznejdośćczęstostosujesię
etykietkitypu„uczeńtrudnywychowawczo”,któreusprawiedliwiająbezradność
nauczycieliizwalniająichzkoniecznościindywidualnejpomocytakimdzieciom.
Innegorodzajuetykietkamisąupokarzająceprzezwiskarówieśników.Stygmaty-
