Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Sądyowartościetycznejorzekają,żejakiśczyn,zjawiskogospodarczelub
systemgospodarczymawartośćdodatniąlubujemną.Sątosądyapriori,niewy-
magającedowoduempirycznego.Zdecydowanawiększośćekonomistówuważa
systemgospodarkirynkowejzawartościowydodatnio.Zdarzałysięjednaksądy
zdecydowanieujemne(K.Marks).
2.Sądyosłusznościorzekają,czykonkretnyczynspowodowałwrezultacie
dobrolubzło,czywdanejsytuacjibyłnajlepszyzmożliwych,awięcczybyłczy-
nemsłusznympodwzględemetycznym.
3.Sądyomoralnościdotycząintencjiczynuiwolinienagannegopostępowa-
niapodwzględemetycznym.
Napodstawiesądówwartościującychmożnaformułowaćnormy(reguły),któ-
resąpodstawąustalaniaobowiązkówmoralnych,takichjaknp.:„dotrzymujwa-
runkówumowy”.
Znurtuekonomiiwartościującegodziałaniagospodarczeludziwyodrębniła
sięekonomianormatywna(normativeeconomics),któraoceniarzeczywistość
gospodarcząwedługwartościinormetycznych,ustaladobrestanygospo-
darczeiformułujewarunkikoniecznedoichuzyskania.
Przeciwieństwemekonomiinormatywnejjestekonomiapozytywna(positive
economics),zajmującasięopisywaniemiwyjaśnianiemzjawiskiprocesów
gospodarczychwtakisposób,abybyłomożliweprzewidywanieichprzebiegu2.
Niestawiarzeczywistościgospodarczejżadnychwymagańetycznychinieformu-
łujeobowiązkówmoralnych.Twórcąwyodrębnieniawekonomiinurtunor-
matywnegoinurtupozytywnegobyłM.Friedman,ajegostanowiskowtym
względziemawieluzwolenników.Zauważmyjednak,żepodziałekonomiinapo-
zytywnąinormatywnąniejestkonsekwentny(dychotomiczny),ponieważprze-
słankąmodeliwyborówekonomicznychjestdążeniedoosiągnięciawartościutyli-
tarnych.Istniejespór,czywartościtemającharaktermoralny.Zwolennicy
ekonomiipozytywnejuważają,żeniesątowartościmoralneitodajeimpodstawę
dooddzieleniaekonomiipozytywnejodnormatywnej.Wtakimujęciudefinicja
ekonomiijestdefinicjąekonomiipozytywnej.Zawartewniejproblemybadawcze
możnaująćwpytaniach:jakjest?dlaczegotakjest?Niektórzyekonomiściuważa-
jąjednak,żeniemożnapomijaćpytańtypu:czydanyczynjestsłuszny?czyprzy-
sparzadobra?jakbyćpowinno?Pytaniateniemogąbyćnikomuobojętne,ale
refleksjanadnimimusibyćpoprzedzonapozytywnąwiedząekonomiczną.
Ekonomiinormatywnejnienależyutożsamiaćzzastosowaniemwiedzyeko-
nomicznej.Jeżelinp.przedsiębiorcaznającyprawarynkutrafnieprzewidujezjawi-
11111
2Wysokazłożonośćiwieloprzyczynowośćzjawiskiprocesówgospodarczychsprawia,żeprze-
widywaniejestmożliwewodniesieniudostosunkowoprostychsytuacjiwkrótkimokresie.Dla
średnichidługichokresówprzewidywaniepoleganabudowaniuprawdopodobnychalternatywnych
scenariuszy.
25
