Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
iżstreszwiązanyzzaburzeniemstrukturyrodzinyprzyspieszadojrzewanieihamuje
wzrastanie[Hulanickaiwsp.2001].
Wiemyjużdużoouwarunkowaniachakceleracjiwzrastania,alejakiesąprzyczyny
zjawiskaprzeciwnego-deceleracji?
KatedraAntropologiiAkademiiWychowaniaFizycznegowKrakowiejużod40
latprowadzimonitoringrozwojudzieciimłodzieży[Bocheńska1972;Chrzanowska
iwsp.1986;Gołąbiwsp.2002;CichockaiŻarów2002].Aktualniezakończonebada-
nia,wktórychprzebadanook.4000osobników,sączwartymizkolei,obejmującymi
dużepróbydzieciimłodzieżyzKrakowa.Wcześniejszeobserwacjepochodziłyzlat
1971,1983oraz2000.Autorzyprzedostatniejseriibadań,z2000r.,stwierdzili,iż
wkrakowskiejaglomeracjidoroku2000odnotowanosekularnezmianywbudowie
ciałaiakceleracjędojrzewaniaudziewczątichłopców.Wokresie1971-1983r.zaszły
małezmianywysokościciała,zwiększeniewskaźnikawzględnejmasyciała(BMI)
uobupłci,brakbyłotakżeakceleracjidojrzewaniapłciowegodziewcząt.Zdecydo-
wanezwiększeniezmiansekularnychwrazztendencjądoszczupleniadziewczątoraz
przyspieszeniemwiekumenarche,apoczątkówdojrzewaniapłciowegouchłopców,
wystąpiłopomiędzylatami1983-2000.Zaznaczającesiętylkowostatnim20-leciu
wyraźneróżnicewnasileniuzmiansekularnychwysokościimasyciałapomiędzy
chłopcamiadziewczętami,wróżnychfazachontogenezy,pokazaływystąpienie
udziewcząttendencjidoszczuplenia,główniewwiekuprzedszkolnymimłodzień-
czym,auchłopców-wwiekuprzedszkolnym[Gołąbiwsp.2002;Chrzanowska
iwsp.2002b].Niezaobserwowanowyraźnejtendencjiwkierunkuzwiększaniasię
przeciętnegopoziomuotłuszczeniawostatnimdwudziestoleciu.Pojawiłysięjednak
pewneniepokojącesygnały,doktórychzaliczasię:wzrostodsetkachłopcówznad-
wagąiotyłychprzyjednoczesnejtendencjidobardziejcentralnegorozmieszczenia
tłuszczuorazwybitnezmniejszenieprzeciętnegopoziomuotłuszczeniaunajstar-
szychdziewczątiwzrostodsetkadziewczątzniedoboremmasyciałaizbytniskim
otłuszczeniem[Chrzanowskaiwsp.2002b].
Wzwiązkuztransformacjąustrojowązachodząwnaszymkrajuzmianygo-
spodarczeikulturowe.Społeczeństwo,podlegającprocesowitzw.westernizacji,
przejmujezachodniąkulturę(wszerokimrozumieniutegoterminu)zcałym„do-
brodziejstweminwentarza”,awięcijejnegatywneaspekty,takiejakchociażby
wzrostczęstościotyłościizwiązanychztyminnychkomplikacjimedycznych,
atakżeprowadzącądoniezdrowychzachowańmodęukobietnazbytszczupłą
sylwetkęciała,jakrównieżkryzysstrukturrodzinnychizwiązanyztymwiększy
stresemocjonalnydzieci,nadmiernąchemizacjęrolnictwaiżywności,wzrost
zanieczyszczeniaśrodowiska.Stylżyciaprzejmowanyprzeznaszespołeczeństwo
zkrajówzachodnichjestwkomponowanywinnypoziomstatusuekonomicznego.
Społeczeństwopolskiejestprzeciętniebiedniejsze,sąteżróżnicewtradycjach
kulturowych.Modelzachodzącychprzemianwbudowieciaładziecimożebyć
zatemniecoinnyniżwkrajachzachodnich.
