Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
[Simsekiwsp.2005],Grecji[Papadimitriouiwsp.2009],Portugalii[Cardoso
iCaninas2010],RepubliceCzeskiej[Kobzováiwsp.2004],jakrównieżwBel-
gii[Roelantsiwsp.2009].Jakwidaćzjawiskatewróżnysposóbzaznaczająsię
wróżnychrejonachświata.Podobneobserwacjeodnotowaćmożnawprzypadku
analizytempadojrzewaniapłciowego.Wniektórychregionachnastępujedalsze
przyspieszeniedojrzewania[DanubioiSanna2008;Eulingiwsp.2008;Harris
wsp.2008;Roelantsiwsp.2009;Aksglaedeiwsp.2009],chociażistniejąprzy-
kłady,gdypotrwającejprzezwieledekadakceleracjizaobserwowanostabilizację
lubnawetnieznaczneopóźnieniewiekudojrzewania[deMuinckKeizeriMul
2001;Parentiwsp.2003;GohlkeiWoelfle2009;Rigoniwsp.2010].Różnice
wprzebieguzmianmiędzypokoleniowychsąwynikiemwarunkowaniatychzja-
wiskprzezwieleróżnychczynnikówśrodowiskowych,któremimowszystkonie
zostałypoznanedokońca.Tempodojrzewaniapłciowegoocenianejestzapomocą
zmianwontogenezieróżnychcechciaładziecka,najczęściejwiekuImenstruacji
(menarche),stadiówrozwojupiersiudziewczątorazrozwojuowłosieniałonowego
uobupłciczyteżrozwojugenitaliówuchłopcówiwzwiązkuztymobraztendencji
międzypokoleniowychbywaróżnywzależnościodtego,którezcechanalizujemy
[Parentiwsp.2003].
Tanner[1999]-jedenzpionierówauksologii-nazwałwzrastanie„zwierciadłem
warunkówżyciaspołeczeństwa”.Fenomentendencjiprzemianmiędzypokolenio-
wych,przyspieszenierozwojudzieci,traktowanyjestjakozjawiskopozytywne,jako
pozytywnyskutekpoprawywarunkówbytuspołeczeństwa.Jednakwieleobserwacji
świadczyotym,iżnaprzyspieszenierozwojumogąmiećwpływpewneniekorzystne
stresorypsychiczne,np.konfliktyrodzinne,brakrodzica(wwiększościprzypadków
ojca)[Wiersoniwsp.1993;Montgomeryiwsp.1997;Ellisiwsp.1999;Hulanicka
iwsp.2001;Mendleiwsp.2007;KarapanouiPapadmitriou2010].Przyspieszaćlub
hamować,czylimodyfikowaćtemporozwojumożerównieżwielezanieczyszczeń
środowiska-nietylkoprzemysłowych,leczrównieżskładnikinawozówsztucznych,
chemiczneśrodkiochronyroślinizwalczaniaszkodników,chemiczneskładniki
powszechniestosowanychproduktówcodziennegoużytku,tj.kosmetyków,leków
-równieżtestosowanewhodowlizwierząt,opakowaniażywności,kleje,farby
iwieleinnych[Parentiwsp.2003;Royiwsp.2009].Zatemwtym„zwierciadle”,
jakimjestwzrastaniedzieci,odbijasięcałeobliczenaszegosiedliska-nietylko
pozytywnecechy.Akceleracjarozwojumożewięcwskazywaćtakżenapogorszenie,
podpewnymiwzględami,środowiskarozwojudzieci.
WcytowanychpowyżejobserwacjachdokonanychwPolsce[Krawczyńskiiwsp.
2003;Sitekiwsp.2007]czyJaponii[Kurokawaiwsp.2008]stwierdzasięnietylko
zahamowanietrendudodalszegozwiększaniasięwysokościciała,obserwowane
wróżnychetapachontogenezy,alepewnądeceleracjęwzrastania.Nasuwasię
pytanieoprzyczyny,czyjesttoskutekpogorszeniasięaktualniestanuodżywienia
dzieci,stresupsychosocjalnego,czyteżpojawieniesięniekorzystnychdlarozwoju
związkówchemicznychwśrodowisku(równieżżywności)?Istniejąspostrzeżenia,
