Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Dorastaniewśródidei(1905-1919)
Dstylizacjarównieżwżyciunarubasznegoszlachciurę,choćtobyłotylko
maską”6.Mylisięjednakpoeta,przypisującnazwiskuszlacheckiekonotacje,
gdyżjegoźródłosłówprowadziwzupełnieinnekulturoworejony.DBorejsza”
tofonetyczneprzetworzeniehebrajskichsłówotwierającychKsięgęRodzaju:
DnapoczątkuBógstworzyłł”7PowielulatachdotejetymologiinawiążeAntoni
Słonimski,piszącwswoimAlfabeciewspomnień:Dgdyjeszczeświatłonieoddzie-
lonebyłoodciemności,niebyłoZwiązkuLiteratówitramwajów,duchBorejszy
unosiłsięjużnadwodami”8.WrodzinieGoldbergównazwiskoto-wrzeczy-
wistościodziedziczonepobabceAbrahamazestronyojca-przybieralici,któ-
rzywswoimżyciuzawodowymzajmowalisiępisaniem.Byliwśródnichzarówno
literaci,jakipublicyści.Spośródnichnaprzywołaniezasługujezpewnością
osobaMenachemaBorejszy(1888-1949),starszegobrataAbrahama,którydo
historiiliteraturyprzeszedłjakowielkipoetajęzykajidysz.
Środowiskorodzinne,jegoklimaticharakterwywarłyniezaprzeczalnepiętno
napóźniejszymżyciuJerzegoBorejszy.Działosiętak,choćjegożyciowewybory
określanebyłyczęstokroćnazasadzieopozycjidotego,wcotakmocnowierzył
AbrahamGoldberg.Przeciwstawnośćopinii,zapatrywańpolitycznychiideowych,
zjakimimamydoczynieniawprzypadkurodzinyGoldbergów,wydajesięklu-
czemdozrozumieniadrogiżyciowejJerzego.Różnorodnośćtęwidaćdobrzena
przykładzieAbrahamaGoldbergaijegobraci-Menachema,przejawiającego
wróżnychmomentachswegożyciazafascynowaniezarównokomunizmem,jak
isyjonizmem,orazLejba,zawodowegorewolucjonisty,admiratora,apotem
ofiaryradzieckiegosystemu.AbrahamGoldberg,urodzonyw1880r.wKosowie
Poleskim,wzrastałwwielokulturowymświeciekońcaDdługiego”wiekuXIX.
Wyznaczałgoprzedewszystkimtrójkątzależnościżydowsko-polsko-rosyjskich,
zktórychzwolnanapierwszyplanwysuwałasięrelacjapolsko-żydowska9.
Narodzinynowychideologii,znacjonalizmemnaczele,skłaniałydoprzedys-
kutowaniatakżepojęćtradycyjnych,takichjakDswoi”iDobcy”,którenieodzow-
niełączyłysięnagrunciepolskimzestosunkiemdoŻydów10.
Takżepostronieżydowskiejmamydoczynieniazwielkązmianą,potężnym
ruchemidei,definiującymnanowopojęciazakorzenionewtejspołecznościod
wieków.JakpisałIsaiahBerlin,Dwświecie,którynastałwEuropieporewolucji
francuskiej,obowiązywałazasadaświadomejkonsolidacjiiwybijaniananie-
6C.Miłosz,AbecadłoMiłosza,Kraków1997,s.69.
7AA,Notatkizrozmówzprof.JerzymW
.Borejszą.Dotakiejtranskrypcjinazwiska
nawiązywałwliściedoJerzegoBorejszyPawełEttinger:Nazwiskonaszefonetyczniepodobnemjest
dohebrajskiego„berejszes”-początku,więcteżpierwszylistdokrajudoNiegonaprawiam(Archiwum
JerzegoW
.Borejszy[dalej:AJB],TeczkaE,ListPawłaEttingeradoJerzegoBorejszyz21mar-
ca1945r.).
8A.Słonimski,Alfabetwspomnień,Warszawa1989,s.21.
9M.Micińska,InteligencjażydowskawPolsceodkońcaXIXwiekudoIIwojnyświatowej,DMi-
drasz”2002,nr5.
10M.Śliwa,Obcyczyswoi.ZdziejówpoglądunakwestiężydowskąwPolscewXIXiXXwieku,
Kraków1997.
