Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
Kolejnepodejściedodefiniowaniapojęciadziełasztukiidentyfikujeje
zekspresjątreściświatopoglądowychorazprzeżyćpsychicznychartysty.Dzieło
sztukizgodnieztąkoncepcjąjestpodmiotowymobrazemrzeczywistościzatrzy-
manymiutrwalonymwmaterialnymtworzywie.Ekspresjajestrozumianajako
uzewnętrznienierzeczywistychprzeżyć,zamierzeń,ujawnienieżyciawewnętrz-
negoartysty.Differentiaspecificatkwizatemniewsamymdzielesztuki,lecz
jestzwiązanazesferąprzeżyćiemocjiartysty(B.Croce,V.Kandinsky).
Jeszczeinnakoncepcjadefiniujedziełosztukiniepoprzezodwołaniesiędo
przeżyćartysty,aledoprzeżyćestetycznychwywoływanychuodbiorcy.Idea
wyróżnianiadziełasztukijakonośnikaprzeżyciaestetycznegostopniowoprzy-
bierałanasile,począwszyodkońcaXVIIIw.Określeniemspecyfikiprzeżycia
estetycznegozajmująsięteorieprzeżyciaestetycznego:biologiczno-fizjologiczna,
intelektualizmestetyczny,emocjonalizmestetyczny,teoriakontemplacji,teoria
wczucia,fenomenologicznateoriaprzeżyciaestetycznego[Gołaszewska1984b,
s.307-334].Współcześnizwolennicytejkoncepcji(H.Osborn,M.Gołaszewska,
M.Beardsley)podkreślająniemożnośćdefiniowaniadziełasztukibezodwoły-
waniasiędowspomnianejkategorii.Dziełosztukijestprodukowanezintencją
uczynieniagozdolnymdozaspokajaniazainteresowaniaestetycznegouodbiorcy.
Dooddziaływanianaodbiorcęodwołujesięrównieżdefinicjaidentyfikująca
wstrząsjakodifferentiaspecificadziełasztuki.Zzałożenianiekoncentruje
sięonanawywołaniudowolnegorodzajuprzeżyciaestetycznego,alewrażenia
silnego,wstrząsu,szoku.Zadaniemdziełasztukijestzatemnieekspresja,lecz
emocjaniemieszczącasięwtradycyjnymmodelukontemplacyjnegoprzeżycia
estetycznego.
Zperspektywyhistorycznejdefiniowaniedziełasztukizapomocądifferentia
specificaokazałosięniełatwymzadaniem.Wrazzezmianamikoncepcjiarty-
stycznych,atakżerozwojemnaukiitechnikipojawiałasiękoniecznośćredefi-
niowaniadziełsztuki,podlegałazmianomrównieżmyślfilozoficznaosztuce
idziełachsztuki.Zdefiniowaniedziełasztukizostałowpoważnymstopniu
utrudnionewpierwszejpołowieXXw.wrazzpowstaniemszeregunowych,
trudnychdozdefiniowaniaisklasyfikowaniakierunkówipracartystycznych.
Pojawieniesiędadaizmu,kubizmu,surrealizmu,abstrakcjonizmu,pop-artu,
nowegorealizmu,happeningu,nowejfiguracji,landartu,bodyartu,performance
artu,nurtuzerowego,minimalartu,ambalażu,konceptualizmuihiperrealizmu
utrudniło,wjeszczewiększymstopniu,sformułowaniedefinicjidziełasztuki13.
Wszelkieproponowanewcześniejtradycyjnewyznacznikidziełasztukizostały
zakwestionowane.Wpołowielat50.XXw.pojawiłsiępogląd,żeposzukiwanie
definicjidziełasztukijestzgóryskazanenaniepowodzenie,aprowadzonena
13Szerzejnatematwymienionychkierunkówzob.[Słownikterminologiczny…2002,Zubal
2004,Hughes1988].
