Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
polsko-litewskiejbędziewykreślaniemgranicflwduszach,wsercach,wlasach
iwodachnaszych”8.Ks.Szramekposłużyłsięobrazem:flStojąwięcŚlązacy
poobustronachsztucznejgranicy,zasłuchaniwprzeszłośćizapatrzeni
wprzyszłość”9.
Wokresiemiędzywojennympróbowanobudowaćpoczuciewspólnoty
ikształtowaćwzajemnezrozumieniemieszkańcówoddalonychdzielnic,odwo-
łującsiędotradycjipowstańczej.Rzeczywiście,etospowstańwoburegionach
mógłporuszaćuczuciatejczęścispołeczeństwa,któraprezentowałaukształto-
wanąpolskąświadomośćnarodową.WspołeczeństwieWileńszczyznywdwu-
dziestoleciunadalżywabyłapamięćpowstaniastyczniowego,miałaonanawet
wpływnapewnąnobilitacjępotomkówpowstańcówwżyciutowarzyskim10,
odwoływanosięteżchętniedoudziałuwwalkachSamoobronynaprzełomie
1918/1919rokuidziałaniachpodjętychprzezogromniepopularnegowśród
miejscowychPolakówgen.LucjanaŻeligowskiego.WybuchIIIpowstaniaślą-
skiegowywołałwWilnieżyweecha,opróczseriiartykułówprasowychiodczy-
tówpojawiłysiętakżeodezwysolidarnościowe,m.in.harcerzywileńskich.
Wokresiemiędzywojennymwwojewództwieśląskimpowstańcystanowili
trzondwóchnajważniejszychsiłpolitycznych:ChrześcijańskiejDemokracji,sku-
pionejwokółWojciechaKorfantegoiobozupiłsudczyków,naczelektóregostał
wojewodaMichałGrażyński.ZwiązekPowstańcówŚląskichodgrywałszcze-
gólnąrolęwśródorganizacjidziałającychnaobszarzewojewództwa.
Wniektórychwypowiedziachpadającychwokresiemiędzywojennymsta-
ranosięteżwskazywaćjakoanalogięflkresowe”położenieobuziem.Takwe-
stiajestjednakskomplikowana,maaspektypokolenioweipolityczne.Oile
współcześniepojęciaKresówpołudniowo-wschodnichiKresówpółnocno-
-wschodnichzakorzeniłysięnadobreibędącwpowszechnymużytkuniebudzą
większychwątpliwości,otylewprzeszłościistniałyznaczneróżnicewposłu-
giwaniusięterminemflkresy”.Wyrazten,oznaczającyhistorycznieliniępogra-
nicznychplacówekwojskowych,wrozumieniuterytorialnymokreślałobszar
flnaskraju”państwa;słabozaludniony,nękanynapadamitatarskimiczykozac-
kimi,flDzikiePola”leżącenapograniczuRzeczypospolitejiziempozostają-
cychpodzwierzchnościąturecką
11
.NierozciąganotegopojęcianaLitwę,jako
istotnączęśćskładowąRzeczypospolitejObojgaNarodów,atymbardziejna
Wilno,jednązestolicpaństwa.Wokresierozbiorówpojęciekresów,choćjuż
niezromantycznąkonotacjąDzikichPól,awznaczeniukrańcówzachodniej
8H.Romer-Ochenkowska:śBraciemłody,Twojeziemie,twojewody!flGazetaKra-
jowa”1921,nr277.
9E.Szramek:Śląskś,s.66.
10I.Sławińska:Szlakamimoichwód.Lublin1998,s.25.
11R.Kiersnowski:Kresyprzezmałeiprzezwielkie„K”-kryteriatożsamości.W:Kresy
-pojęcieirzeczywistość.Red.K.Handke.Warszawa1997,s.110–111.
