Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
MaciejKassner
Filipowicz,emancypacjazostałapowiązanazregułamicivility,awięcnregu-
łamiogładyiżyczliwejaprobaty”5.Ideałcivility,nacozwracauwagęProfesor,
niemaabstrakcyjnegocharakteru.Przeciwnie,wyrastaonzpraktycznych
doświadczeńAmerykanów.Jesttowięcpewnaurzeczywistnionawhistorii
koncepcjawolności.Dodajmy,żeideacivilityzostałazrealizowananietylko
wsiedemnastowiecznejAmeryce.Wniecoskromniejszejskalizmaterializo-
wałasięrównieżnaseminariachidyżurachStanisławaFilipowicza.Każdy,
ktonaswojejstudenckiejlubnaukowejdrodzespotkałProfesora,beztrudu
pojmie,naczympolegaowopołączeniewolności,dobrychmanieriżyczliwo-
ści,któresiedemnastowieczniliberałowiepróbowalizawrzećwpojęciucivility.
Choćjestonzwolennikiemżyczliwościiracjonalnejperswazji,jegopracesą
wniemałejmierzekronikątriumfówpodłościinierozumu.Przyjrzyjmysię
więcniecobliżejsamymdziełom.
Zmaganiazpolskąmyśląpolityczną
KarieręnaukowąStanisławFilipowiczrozpocząłjakobadaczpolskiejmyśli
politycznej.Doktoratpoświęciłproblematycenaroduwpolskimsocjalizmie
utopijnym,habilitacjęnapisałnatematkrakowskiejszkołyhistorycznej.
Owocemtychbadańsąlicznepublikacjepoświęconepolskiejmyślidrugiej
połowyXIXw.,aichbohateramirewolucyjnikonspiratorzy,tacyjakEdward
DembowskiczyHenrykKamieński,teoretycysocjalizmu,jakKazimierzKelles-
-Krauz,czywreszciekonserwatywnihistorycybezpardonoworozprawiający
sięzezmistyfikowanąwersjąhistoriinarodowej,wrodzajuJózefaSzujskiego,
MichałaBobrzyńskiegoiWalerianaKalinki6.WieleuwagiProfesorpoświę-
ciłpoglądomGromadLuduPolskiego,milenarystycznymnadziejomksiędza
PiotraŚciegiennegoorazutopijnymdążeniomLudwikaKrólikowskiego.
Wspólnadlatychtakróżnychkoncepcjiwydajesięproblematykahistorii.
Stawkabyławysoka.Polacyutraciliwłasnepaństwoichcielijeodzyskać.Sukces
lubporażkadążeńniepodległościowychbyływsposóboczywistyuzależnione
odwłaściwegorozpoznaniamożliwościdziałania,któreoferowałahistoria.
Proponowanorozmaiterozwiązania.Romantycyzmierzalidowpisaniahistorii
narodupolskiegowpowszechnedziejezbawienia,dostarczającmetafizycznego
uzasadnieniadlapatriotycznychaspiracji.Socjaliściiradykałowiezmagali
sięztymsamymproblememnagrunciematerialistycznychfilozofiidziejów.
5Por.S.Filipowicz,Demokracja.Owładzyiluzjiwkrólestwierozumu,Warszawa2007,
s.123.
6Opoglądachkrakowskichkonserwatystówiichwspółczesnejaktualnościpiszewniniej-
szymtomieLeszekNowak.DoprzedstawionejprzezStanisławaFilipowiczainterpretacjipoglą-
dówKazimierzaKelles-KrauzanawiązujewswoimtekścieMirosławKarwat.
