Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Zjawiskowzrostuprawotwórczejrolisądów
nowiłotakżejedenzpodstawowychelementówdziedzictwarewolucji
francuskiej14.
OstateczniewXIXw.zasprawąpostępującegoruchukonstytucyjnego
ikodyfikacyjnegodoszłodopostawieniatezyosprzecznościprawotwór-
stwasądowegozzasadąpodziałuwładzorazzpodstawowymipostulata-
miustawowegopozytywizmuprawniczegonakontynencieeuropejskim.
WAngliiiinnychkrajachprawaprecedensowegodoszłonatomiastdo
wykształceniasięzasadystaredecisis,wznacznejmierzezawężającejzakres
prawotwórczejdziałalnościsądów,cozkoleiwdłuższejperspektywiedo-
prowadzićmiałodoscentralizowaniakompetencjiprawotwórczychiprze-
zwyciężeniaistniejącejwcześniejkonkurencjiprawotwórczejdziałalności
różnychsądów15.Spektakularnymzjawiskiembyławtymzakresieunifi-
kacjacommonlawiequitydokonanapo1873r.wAnglii16.
Zupływemczasuokazałosięjednak,żeanifrancuskimodelzwiąza-
niasądówtreściąprzepisówustawowych,anibrytyjskakoncepcjaformal-
niewiążącegoprecedensuniewstaniewyeliminowaćprawotwórczej
działalnościsądów.Wsystemieprawafrancuskiegocorazwiększąrolę
zaczęłaodgrywaćnieformalnapraktykatworzeniaprawaprzezsądy17.
Odnosiłosiętozarównodoprawacywilnego,gdziewielekonstrukcji
iinstytucjiprawacywilnegostanowiłowytwórpraktykiorzeczniczej
SąduKasacyjnego,jakidoprawaadministracyjnegoczynawetkarnego18.
Praktykatazapewneutorowaładrogękształtującemusięwefrancuskiej
teoriiprawaprzekonaniuokluczowejrolisądówwdostosowywaniupra-
wadozmiennychpotrzeb.Doprowadziłotodoukształtowaniacałkowicie
nowegopodejściadofunkcjisądowegostosowaniaprawa,wyrażającego
sięwradykalnychpostulatachzwolennikówtzw.szkoływolnegoprawa19.
Uwzględnianiedynamikizmianspołecznych,ewolucjinormspołecznych
14Samadoktrynazakazującasądomtworzeniaprawazostałajednaksformułowana
znaczniewcześniej.Por.Ch.L.Montesquieu,Oduchupraw,księgaVI,rozdział1,tłum.
T.Boy-Żeleński,Warszawa1957[1748].
15ProcestenszczegółowoanalizujeN.Duxbury,TeNatureandAuthorityofPrece-
dent,Cambridge2008,s.1-31.
16J.Evans,ChangeintheDoctrineofPrecedentduringtheNineteenthCentury
(w:)PrecedentinLaw,red.L.Goldstein,Oxford1987,s.57-72.
17Odnośniedoroliprecedensuwprawiefrancuskimpor.M.Troper,Ch.Grze-
gorczyk,PrecedentinFrance(w:)InterpretingPrecedents.AComparativeStudy,red.
N.MacCormick,R.Summers,Dartmouth1997,s.118.
18Por.K.Zweigert,H.Koetz,ComparativeLaw,Oxford1998,s.95;J.Bell,S.Boyron,
S.Whittaker,PrinciplesofFrenchLaw,Oxford2008,s.37-55.
19F.Geny,Méthoded)interprétationetsourcesendroitprivepositif.Essaisurcritique,
t.1,Paris1932.
23