Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Prawotwórczestosowanieprawajakoproblemteoriiprawa
prawastanowionego8.Wtychpierwszychdostrzecmożnawzrostdziałal-
nościprawotwórczejsądówprzejawiającejsięwodchodzeniuodustano-
wionychwcześniejwiążącychprecedensów9.Wwielupaństwachtrady-
cyjniezaliczanychdogrupypaństwprawaprecedensowegowykształcił
sięmodelkontrolikonstytucyjnościrealizowanejprzezsądypowszech-
ne10.Wtymkontekściewyróżnićmożnaróżneprzejawywzrostuwładzy
sądowniczej,anawetpodjąćpróbęzarysowaniatypologiitychzjawisk,
przyjednoczesnymuwzględnieniuróżnicwystępującychwróżnychsy-
stemachprawnych.
Śladyprawotwórczejdziałalnościorganówstosującychprawozna-
leźćmożnawklasycznymprawierzymskim,wramachktóregojedną
zcechcharakterystycznychstanowiłaprawotwórczadziałalnośćpreto-
rów11.Zasadniczokompetencjeprawotwórczeorganóworzeczniczych
niebyłykwestionowanedomomentuskierowaniaprzeciwkoutożsa-
mianemuzprecedensowymprawemsędziowskimniusnaturalizmo-
wi”commonlawpostulatuograniczeniaprawotwórczejrolisąduna
rzeczkompetencjiustawodawczychparlamentu12.Programtakistałsię
jednymzpodstawowychpostulatówwczesnegoanalitycznegopozyty-
wizmuprawniczegoorazutylitaryzmuJ.Benthama13.Wodniesieniu
doEuropykontynentalnejwykluczenieprawotwórstwasądowegosta-
8Por.:N.Tate,V.Torbjorn,TeGlobalExpansionofJudicialPower,NewYork1995;
A.StoneSweet,GoverningwithJudges.ConstitutionalPoliticsinEurope,Oxford2000;
L.Morawski,Główneproblemywspółczesnejflozofiprawa.Prawowtokuprzemian,War-
szawa2000,s.197-222;idem,Czysądymogąsięangażowaćpolitycznie?,PiP2006,z.3,s.6.
9R.Hirschl,TowardsJuristocracy.TeOriginsandConsequencesoftheNewConsti-
tutionalism,Cambridge,Mass.2004,s.1-31;R.A.Posner,HowJudgesTink,Cambridge,
Mass.2008,s.269-324.PosnerstwierdzanawetwodniesieniudoSąduNajwyższegoUSA,
że:nTestatisticsmakeplainthattheCourtisindeedoutoftheerror-correctionbusiness,
andthisisacluetohowfarithasdepartedfromconventionalmodelofappellateadjudica-
tionandshouldprepareustoaccepttheCourt’sbasicallylegislativecharacter.Ifthecourt
triedtomakelawthecommonlawway-thatis,intinyincrementalsteps,whichisaform
oflegislatingbutoneremotefromhowlegislaturesproceed-itwouldhavelittlecontrol
overdevelopmentofthelaw;itwouldbedecidingtofewdecisionstoprovidesignificant
guidancetothelowercourts.SotheCourttriestousethefewcasesthatitagreestohear
asoccasionsforlayingdownrulesorstandardsthatwillcontrolalargenumberoffuture
cases”(ibidem,s.270).
10Por.M.Tushnet,WeakCourts,StrongRights:JudicialReviewandSocialWelfare
RightsinComparativeConstitutionalLaw,Princeton2007,s.18-21.
11A.Watson,LawMakingintheLaterRomanRepublic,Oxford1974,s.65-69.
12Por.M.Lobban,TeCommonLawandEnglishJurisprudence,Oxford1991,s.258-288.
13J.Bentham,TruthversusAshhurstorLawasItIsContrastedwithWhatItIsSaid
toBe,London1823[1792],s.11-12.
22
