Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.OgólnopolskapolitykawładzPolskiLudowejwobechumanistycznychśrodowisknaukowych…
Byosiągnąćoczekiwaneefekty,nowawładzaniewahałasięsięgnąćpoinne
metodyosłabianiaprzedwojennegośrodowiskanaukowego,stosując(wspiera-
jąc)wewnętrznepodziałyśrodowiskowe.Służyłytemuzakładaneprzezwładze
izazwyczajlepiejfinansowanenoweośrodkinaukowe,czasemprzyjmujące
postać(jakwprzypadkuŚIN)wydzielonychspecjalistycznychinstytutów,zwykle
zposłusznymiwładzomkierownikamitychjednostek.Iwtymwypadkuproceder
tenszczególniewidocznybyłwnaukachhumanistycznychispołecznych20.Istot-
nymdziałaniembyłorównieżnagradzanie-wlatach1949-1950ustanowiono
nagrodypaństwowe,przyznawanecorocznie22lipca,orazorderyBudowniczego
PolskiLudowejiSztandaruPracy.Mielijeotrzymywaćnaukowcy,pisarze,aktorzy
iartyściuznanizazwolennikówzachodzącychprzeobrażeń21.
Największejpresjipoddanonaukihumanistyczne,awtymhistorięuzna-
wanązaważnyelementofensywyideologicznej.Dlategoteżistotnączęściąbadań
humanistycznychpozostawałahistoriografia.Upodstawjejuprawianiawpierw-
szympowojennymdziesięcioleciuleżałyzałożeniamarksizmu,którynadawał
naukomiwiedzyhistorycznejszczególneznaczeniezkilkupowodów.Popierw-
sze,marksizmzakładał,żewydarzeniadziejoweukładałysięwuporządkowany
procesprzemian,którychkonsekwencjąbyłopowstanieZwiązkuRadzieckiego,
blokupaństwsocjalistycznych,awkonsekwencjizwieńczenieprocesurewolucją
proletariacką.Wobectakiejwizjiważnymzadaniemhistorykówmiałostaćsię
ukazanie,żeobjęciewładzywPolscepozakończeniuIIwojnyświatowejprzez
nludowe”władzebyłonaturalnąkonsekwencjąprawdziejowych,aniewyłącznie
doraźnychokolicznościpolitycznych.PolskaLudowamiaławięcbyćostatnim
stadiumrozwojuprzedosiągnięciemkomunizmu,stanowiącymzwieńczenie
walknludupracującegomiastiwsi”,abadaczewkażdymmomencieprocesudzie-
jowegowinnidostrzegaćprzejawynieuchronnienadchodzącejlepszejprzyszłości.
Powtóre,założeniemfilozofiimarksistowskiej,którenadawałoistotnąrolę
naucehistorycznej,byłom.in.twierdzenie,żestareideeiteoriehamująrozwój
społeczeństwa,przeszkadzającwewolucjiprocesudziejowego,wprzechodzeniu
odjednejformacjispołeczno-ekonomicznejdodrugiej,opóźniającjednocześnie
momentnadejściakomunizmu;atzw.postępoweideerozwójtenułatwiały
iprzyspieszały.Zgodnieztymzałożeniemhistoriamiałastaćsięelementem
kształtowaniaświadomościspołecznej,katalizatoremprzemian,ważnymczyn-
nikiemideologiinowejwładzy,jednymzważnychfilarówpropagandykomuni-
stycznej,którypozwalałnaszybkieprzekształceniestylumyśleniaspołeczeństwa,
stwarzałmożliwośćkontroliipozwalałzorganizowaćgozgodnieznowymi,
socjalistycznymiwzorami.
Potrzeciewreszcie,marksistowskateoriapoznaniazakładałajednośćteorii
ipraktyki,traktująctędrugąjakopodstawęprocesupoznawczegoikryterium
prawdziwościwiedzy.Rzeczywistośćhistorycznązgodnieztymzałożeniem
20R.Kaczmarek:HistoriaPolski…,s.793-794.
21M.Bogacka:Kultura-naród-trwanie…,s.481.
47
