Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46Rozdział2.Politykawładzpartyjno-państwowychwobechumanistycznychśrodowisknaukowych…
ślanajakonnadtowarzystwonaukowe”,któregozadaniemmiałobyćkierowanie
(starowanie)pracąinnychtowarzystw.DlategowustawieoPANzapisanazostała
zasada,wmyślktórejnAkademiawporozumieniuzwłaściwymministremlub
nazleceniePrezydiumRządumożeobjąćogólnynadzórnaukowynadcałością
lubczęściąpracplacówkinaukowej,nienależącejdoAkademii”(cozresztą
okazałosięistotnetakżewmomencieutworzeniaŚIN)16.
PierwszyKongresNaukiPolskiejprzyniósłrównieżkrytykęhistoriografii
polskiej,zgodniezktórąniezanegowanowartościdokumentacyjnejifaktogra-
ficznejpoczynionychwcześniejustaleń,założonojednakponownąinterpretację
przeszłościwduchumarksistowskim.Takikierunekzmianpotwierdzonopod-
czasIKonferencjiMetodologicznejHistorykówPolskichwOtwocku(28grudnia
1951-12stycznia1952roku).Podkreślonowówczasnpartyjnośćnauki”,rozumianą
jakoodgrywanieprzeznaukęrolisłużebnejwobecnowej,socjalistycznejrze-
czywistości17.
WdrożonenaprzełomielatczterdziestychipięćdziesiątychXXwiekunzmiany
organizacyjne”spowodowałyzanikpodstawniezależnościnauki,zarówno
wzakresiepreferowanychkierunkówitechnikbadawczych,jakiogłaszanych
wynikówbadań.Wprzypadkuinstytutównaukowychoznaczałotom.in.wpro-
wadzenienawzórradzieckidokładnychplanówpracyinormwykonywanych
zadań,rozbudowanieplanowaniaisprawozdawczości(częstoprzezwprowadze-
nieobszernychijednolitychformularzy),zakazywanieinakazywaniepodej-
mowaniaokreślonychtematówbadawczych
18
.JakzauważyliZdeněkJirásek
iAndrzejMałkiewicz,
Większośćuczonychnadalkierowałasięwswoichpracachprzedewszystkimdąże-
niemdoprawdy,aleoczekiwanoodnichczegoinnego-wynikówutylitarnych,
nadającychsiędobezpośredniegoprzeniesieniadopraktykiprodukcyjnejorazdo
wykorzystywaniapropagandowego.Dążonodoupowszechnieniawnaucenideolo-
giimarksistowskiej”.Wpraktyceoznaczałotointerpretowaniezjawisk,azwłaszcza
dobórpreferowanychtematówbadań,nietylenapodstawiejakiejkolwiekmetodologii,
ileprzezdośćdowolneinterpretowaniebieżącejpolitykipartii.Zatembynajmniej
niewzględyteoretyczne,aninawetideologiczne,alepraktykapolitycznadecydo-
wałaokierunkachrozwojunauki.Wmniejszymstopniudotyczyłotonaukścisłych
itechnicznych,wznaczniewiększym-humanistycznych,atakżeprzyrodniczych19.
16
AAN,MSzW,sygn.1135,k.14,ProjektustawyoPolskiejAkademiiNauk;P.Hübner:Politykapartyjno-
-rządowawobectowarzystwnaukowych…,s.68-69.
17
Z.Romek:Cenzuraanaukahistoryczna…,s.151-168;R.Stobiecki:HistoriografaPRL.Anidobra,ani
mądra,anipiękna…aleskomplikowana.Warszawa2007,s.96-116;C.Nowarski:Akademickiekształcenie
nauczycielihistoriiwPolsce(1945-1980).Kraków1999,s.109-112.
18M.Bogacka:Kultura-naród-trwanie…,s.504-505.
19Z.JirAsek,A.Małkiewicz:PolskaiCzechosłowacjawdobiestalinizmu…,s.344.
