Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gozerwaniazpoczątkiemlistopada1918r.Jednązesprawkładącychsięcieniemna
stosunkachpomiędzyWiedniemaBerlinembyłaniewątpliwiekwestiapolska.Stała
sięonazarzewiempermanentnegosporu,któregopoczątkównależyszukaćjuż
wpierwszychdniachwojnyświatowej,aktórywpełnirozwinąłsięod1916r.
3
Pierwszepoważnenieporozumienia,będącezwiastunempóźniejszychkonfliktów,
pojawiłysięjużwcześniej.Wskazałbymtunarok1915izajęcieWarszawy,jakoważ-
nymomentwpolitycepolskiejpaństwcentralnych.Antagonizmównieprzyczynił
siędowzrostuzaufaniapomiędzyHabsburgamiaHohenzollernamiispoistości
przymierza.Tymbardziej,iżwswychdotychczasowychdziejachobydwiedynastie
raczejzesobąkonkurowały,niżwspółpracowały.Sprawapolskabyłajednymzkilku
zagadnień,którepsułyatmosferęsojuszu.Byłtojednakwątekniebagatelny.
ChodziłowszakonadanienowegokształtugeopolitycznegoEuropieŚrodkowo-
Wschodniej.Niemcomniebyłoobojętne,czyjewpływydecydowaćbędąwWarsza-
wie,którątraktowalijakobramęnawschód.AustriacyzaśobawialisięutratyGalicji,
wwypadkugdybyniezdołalidoprowadzićdojejzjednoczeniazKrólestwem.Alenie
tylko.PłkArthurHausner,późniejszyszefsztabuGeneralnegoGubernatorstwa
Lubelskiego,nazwałideęaustro-polskąostatniąwielkąkoncepcjąwpolityceza-
granicznejstarejmonarchiiHabsburgów
4
.SpórtenbyłkorzystnydlaPolaków,któ-
rzymogliwygrywaćnaswojąkorzyśćposzczególnestrony.Państwacentralnestarały
siębowiempozyskaćdlasiebiesympatięludnościpolskiej,pozwalającnarealizowa-
nieniektórychnarodowychaspiracji,którepodrządamiMikołajaIIskutecznie
tłumiono.Dziękitemu,krokpokroku,zbliżalisiędoosiągnięciaswojegonarodo-
wegocelu,odbudowypaństwapolskiego.Chciałbymzatemzwrócićuwagę,żeprzy-
czyniłsiędotegonietylkokonfliktpomiędzy,zjednejstronyRosją,azdrugiej
NiemcamiiAustro-Węgrami,aletakżewewnętrznarywalizacjawoboziepaństwcen-
tralnych.
3
I.Gonda,VerfallderKaiserreicheinMitteleuropa.DerZweibundindenletztenKriegsjahren
(1916–1918),Budapest1977,s.372–376.
4
„DieletztegroßeaußenpolitischeKonzeptiondesaltenHabsburgerreiches”,A.Hausner,Die
PolenpolitikderMittelmächteunddieösterreichisch-ungarischeMilitärverwaltunginPolen
währenddesWeltkrieges,Wien1935,s.III.
6
