Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
RozdziałI:Władza,państwonarodoweidemokracja...
przenosisięzkonwencjonalnychformuczestnictwapolitycznegonanowefor-
myobywatelskiegonadzoru.
Prawomocnośćwspółczesnychsystemówdemokratycznychczerpanajest
więcnietylkozwyborówiprzyzwolenia,alenpoddawaniasięprzedstawicieli
władzyciągłympróbom”
.Towłaśniedlatychodmianaktywnościobywatelskiej
Rosanvallonwprowadziłpojęcienkontrdemokracji”
,wktórejmożesięwyrażać
takżecoś,cookreśliłmianemndemokracjinegatywnej”
.nObywateleuznawszy
wkońcu,żeniesąwstaniezmusićrządzącychdoprzeprowadzeniatakichczy
innychdecyzji,znaleźliwreszciedośćskutecznąformułęmnożeniasankcjiwobec
władzy.Wcieniundemokracjipozytywnej”—tej,wktórejgłosmająwyborcy
ilegalneinstytucje—kształtowałosięstopniowocoś,conazwaćmożnannega-
tywnąsuwerennościąspołeczną”76.Kontrdemokracjajestwięcwyrazemobywa-
telskiejczujnościpotęgowanejnowymitechnicznymimożliwościamibezpośred-
niejekspresjiinadzorunadpoczynaniamipolityków.Rolaobywatela-wyborcy
ulegaposzerzeniu,kiedyobywatelwcielisięwcenzora,stróżaczysędziego,
permanentniekonstruującegoswojeocenyiewentualneoskarżenia,buntującego
sięczywetującegoniezgodnezjegoodczuciamidecyzjezpominięcieminstytucji
demokracjiprzedstawicielskiej.
Zgodniezzaprezentowanąwyżejperspektywą,obywatelemającypoczucie
utratywpływunaswoichprzedstawicielilubteżspadkuznaczeniaiwładzy
tychostatnich,sięgajądorepertuarudziałańwłaściwychfazietworzeniapod-
stawwspółczesnegosystemudemokratycznego,próbującbronićswojejpozycji
suwerena.Tymsamympojawieniesięróżnegorodzajuformpartycypacyjności
niejestwujęciuRosanvallonaprzejawempostępuiwejściademokracjinako-
lejny,wyższyetaprozwoju,leczstanowiprzejawpermanentnejwalkizsiłami
podważającymipodmiotowośćobywateliiichsuwerenność,którezasprawą
współczesnychprocesówglobalnychzostająwystawionenapoważnąpróbę.
Zprzytoczonychdotychczaspodejśćorazpoglądówodnoszącychsiędo
zmiannastępującychwewspółczesnychsystemachdemokratycznychwynika,
żeniemazgodycodokierunkówtychprzekształceń,anawetsamegocharak-
terutegoprocesu.Jesttoprawdopodobniezwiązanezfaktem,żezachodnie
społeczeństwadopierowkraczająwprocesgłębokiejtransformacjiwynikający
zprzyspieszaniaprocesówglobalizacjipodkoniecXXwieku.Etaptenjestna
tylewczesny,żetrudnoocenićtrajektorięprocesuprzemian,atymsamym
przewidywaćpunktdocelowy,tymbardziej,żewwymiarzeświadomościowym
społeczeństwofunkcjonujewciążwobrębieparadygmatuspołeczeństwanowo-
czesnegoerywestfalskiej.
Celemuporządkowaniadotychczasowychrozważańodnoszącychsiędo
ewolucjipaństwnarodowychiichsystemówpolitycznych,wartoprzytoczyć
klasyfikacjęwspółczesnychsystemówdemokratycznych,jakązaproponowałBer-
76
Ibidem,s.15.
