Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Rozdział1•Wprowadzenie,czasimiejsceakcji,skalaWszechświatainaszewnimmiejsce
DookołaSłońcakrążyobecnieosiemplanetzkilkudziesięciomaksiężycami,których
poznanaliczbapowiększasięwmiaręstosowaniacoraztobardziejprecyzyjnychprzyrzą-
dówobserwacyjnych.NajbardziejoddalonaodSłońcaplanetaukładu,Neptun,znajduje
siępięćtysięcyrazybliżejSłońcaniżwynosiodległośćdonajbliższejzsąsiednichgwiazd.
PlanetyokrążająSłońce,biegnącpobliskokołowych,elipsoidalnychorbitach,poruszając
sięwtymsamymkierunku,wktórymobracasięSłońce,aogniskaorbitpołożonesą
wewnątrzSłońca.Płaszczyznytychorbitpokrywająsięiwprzybliżeniuleżąwtejsamej
płaszczyźnie,zwanejpłaszczyznąekliptyki,którazkoleiswoimkątemnachyleniaodbiega
ookoło630odpłaszczyznycentralnegodyskuGalaktyki.
Obecnieprzypuszczasię,żepozostałośćnajbardziejpierwotnejsubstancjiwUkładzie
Słonecznymzostałazamrożonaodczasówformowaniasięnaszegoukładuplanetarnego
wciałachkomet.IchorbityznajdująsięwolbrzymichodległościachodSłońca,wtak
zwanymobłokuOorta.Chmurata,kulistegokształtu,liczącawprzybliżeniu1012komet,
otaczacałynaszsystemplanetarnyiznajdujesięwodległości30do100tysięcyjednostek
astronomicznychodSłońca(zajednostkęastronomicznąuważasięśredniąodległośćZiemi
odSłońcaiwynosiona150milionówkilometrów,czyinaczej8minutświetlnych),aroz-
rzedzonamożerozciągaćsięjeszczedalej,ażdogranicygrawitacyjnejdominacjiSłońca,
pozaktórąciałabędąpodlegałysiłomprzyciąganiainnychsąsiednichgwiazd.Naskutek
zaburzeńpowodowanychprzeznajbliższegwiazdyigęsteobłokigazowo-pyłoweniektóre
zkometmodyfikująswojąorbitęnasilniewydłużonąizagłębiająsiędowewnątrzukładu
planetarnego.Popewnymokresiekrążenianatakwydłużonejorbicie,naktórejkometa
zbliżasiędogorącychobszarówwbezpośredniejbliskościgwiazdy,kometatraciskładni-
kilotne,awsilnympolugrawitacyjnymgwiazdyizwiązanychzniąplanetrozpadasię
namnóstwofragmentów,byostateczniezderzyćsięzktórąśzplanet,jaktoobserwowano
w1994roku,kiedywieleelementówbyłejkometyShoemaker-Levy9zginęłowzderzeniu
zatmosferąJowisza.
HolenderskiastronomJanHendrikOortjeszczewpołowieXXwiekumyślał,żekome-
typowstałynaskutekwybuchuplanetywrejonieobecnegopasaplanetoid.Obecnie
przypuszczasię,żegłównymmechanizmem,wwynikuktóregopowstałykometywystępu-
jącewobłokuOorta,byłowyrzucaniepierwotnejmateriidyskuprotoplanetarnegoprzez
powstająceplanety-olbrzymy.Poprzeanalizowaniumodelikosmogonicznychokazało
się,żepozagraniceukładuplanetarnegowyrzuconazostałamasastukrotnieprzewyższa-
jącamasęwszystkichciałkometarnychzawartychwewnątrzobłoku.Największywkład
wwyrzucanieciałpozaukładplanetarnyprzypisywanoJowiszowi,jednakokazałosię,
żebardziejwbudowanieobłokukometarnegozaangażowanajestinnaplaneta,Neptun.
Jestonpołożonybliżejsiedliskakomet,jegostrefajestnajchłodniejszaidlategociałazniej
wyrzuconecharakteryzująsięnajwyższązawartościąsubstancjilotnychwporównaniu
zresztąciałUkładuSłonecznego.Oceniasię,żesumarycznamasawszystkichwyrzu-
conychkometdoobłokuOortazestrefydyskuprotoplanetarnegostanowiącejniegdyś
strefęoddziaływaniaNeptunakilkakrotnieprzewyższamasęZiemi.Oceniasięrównież,
