Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7
Ryc01020|FotografiaGalaktykiwpaśmiedwumikronowym(TwoMicronAllSkySurvey(2MASS)/WikimediaCommons)
ElementamiskładowymimateriibarionowejGalaktykisągwiazdy,obłokipyłowo-
-gazowetworzącegęstechmurywpasierównikowymdyskugalaktycznego,setkimilionów
planetbędącychefektemubocznympowstawaniagwiazdorazolbrzymiamasaprymityw-
nejmaterii,niejakopozostałościnaplacubudowysystemówplanetarnychgwiazd.
Dziękiodkrytymprawomewolucjigwiazdigalaktyk,ustalonymprzezastrozy-
kówiastronomów,możemyobecniewyrobićsobiepoglądnarolętegogigantycznego
tworukosmicznego,jakimjestnaszaGalaktyka,jednazolbrzymiejliczbypodobnych
doniejgalaktykpołączonegosystemuWszechświata.Przyniewielkiejdoziewyobraźni
dasięprzedstawićgalaktykęjakoswojegorodzajukoloniędziałającąniczymfabrykaalbo
olbrzymitygielalchemika,gdziewgorącychtermojądrowychpiecachgwiazddokonuje
sięsyntezapierwiastkówciężkich,budowanychzpodstawowegowprzestrzenibudulca
obłokówgazowych,jakimsąatomywodoruihelu.
Syntezowanewtejgwiezdnejfabrycepierwiastkiwciągumiliardówlatrozsiewane
byłypocałejprzestrzeniGalaktykiwczasiejejrotacjiwokółosiobrotu,aprocestenwspo-
maganybyłwiatremgwiezdnymemanowanymwpostaciwysokoenergetycznychstrumieni
jonówpędzonychwprzestrzeńciśnieniemświatła.Nowopowstałepierwiastkirozsiewane
byływpolachmagnetycznychgwiazd,atakżewyrzucanefalamiwybuchówgwiazdnowych
isupernowych.Nowoutworzonepierwiastkicięższeodwodoruihelu,zawyjątkiemlitu,
niebyłyobecnewewczesnymWszechświecie,dopierozczasem,syntezowanewpiecach
atomowychgwiazd,zasilałyciemnechmurypyłowo-gazowerównikagalaktyk.
Materiatychobłokówstajesiętworzywemnastępnejgeneracjigwiazd,bogatych
wmetaleipodobnychwtymdonaszegoSłońca.Kolejnepokoleniagwiazdwsposób
ciągłynadbudowujągęstośćpierwiastkówciężkichwgalaktykach.Wrazzpojawieniem
sięwprzestrzenipierwiastkówciężkichtworzyćsięzaczęłycorazbardziejzłożonezwiązki
chemiczne.Znichkrystalizowałyminerały,któreformowałyzespoły,tworzącdrobny,
nanowymiarowypyłmineralnywobłokachmiędzygwiezdnych,pierwszezarodkiskał.
Wtensposóbwskładobłokówmiędzygwiezdnychopróczgazówweszłypyłymine-
ralneowymiarachśrednionieprzekraczających100nm(nanometrtomilionowaczęść