Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
I.DAWNEPAŃSTWOPATRYMONIALNEIMONARCHIASTANOWA(966-1505)
znaczenie.Skutkówtegowyborudoświadczamydoczasówwspółczesnych,
itaknp.większośćnaszegosłownictwakościelnego,jak:kościół,papież,bis-
kup,chrzest,post,kruchta,bierzmowanieidiabeł,pochodzizjęzykaczes-
kiego.
Władcazdecydowałsięprzyjąćchrzestświadomie,zdającsobiesprawę
ztego,comożezyskać,costracićijakiebędąkonsekwencjetegowyboru.Jako
książępogańskibyłwchrześcijańskiejEuropiewładcądrugiej,amożenawet
trzeciejkategorii.Wybierającchrześcijaństwo,stawałsięrównymwobecin-
nychwładcówZachodu.Jegoświadomywybórbyłwyboremcywilizacyjnym.
Bezznajomościpisma,nowoczesnejorganizacjispołecznej,bezrewolucji
wobrociepieniędzmi,wsystemiepodatkowym,rolnictwie,beznowych
technologiijegowładzaskazanabyłabynazniszczenie,wchłonięcieprzez
chrześcijańskichpotężnychsąsiadów,jeżeliniezajegopanowaniatonaj-
późniejzajegownuków.
Europaskłonnabyłapodzielićsięswoimdorobkiemtylkozludamirepre-
zentującymitesamewartościduchowe.Polskiprzywódcapolitycznydobrze
torozumiał.Wybórzachodniegochrześcijaństwabyłkrokiemdoprzodu,
wświatkatedr,traktatówzawieranychprzezrównychsobiewładców.
Takiwybóroznaczałzniszczeniestarychplemiennychstrukturspołecz-
nych,utratęznaczeniaprzezkapłanówdawnychkultów,starszyznęplemien-
ną,wieceludowe.Stareinstytucjewrazzdemokracjąplemiennąmusiały
odejśćwniebyt.Książęwybrałmodernizacjęswojegokraju.Czyniłtotak
gruntownie,żenowegrody,ośrodkinowejwiaryinowejfeudalnejwładzybu-
dowanowpewnejodległościoddawnychsiedzib.Dziękitemuprzywódcyza-
początkowanazostałaponadtysiącletniaciągłośćPolskijakopaństwaza-
chodnio-europejskiejcywilizacji.Zacząłsięokrespolskiejkulturypolitycznej
wychodzącejzczasówplemiennychiwstępującejwczasyfeudalne.Nawzór
państwzachodnioeuropejskichPolskastałasięmonarchiąpatrymonialną4.
NaprzełomieXiXIwiekuwPolscewyrosładynastia,któraprzetrwała
przezsiedemwieków.RódPiastówbyłtwórcąpolskiejpaństwowościipojęcia
KoronyKrólestwaPolskiego.Donajwybitniejszychprzedstawicielinależeli:
MieszkoI(ok.922-992)-pierwszyksiążęchrześcijański,BolesławIChrobry
(967-1025)-pierwszykoronowanykról,BolesławIISzczodry(Śmiały)
(1039-1081),BolesławIIIKrzywousty(1085-1138),WładysławŁokietek
(ok.1260-1333)orazjegosynKazimierzIIIWielki(1310-1370).Okresichpa-
nowaniamożnapodzielićnatrzyodrębneetapywrozwojupaństwa.Pierwszy
-dośmierciKrzywoustegow1138r.-obejmowałpoczątkimonarchii,gdy
książętapiastowscydzielilitronwliniiprostej.Drugi,odroku1138do1320,
tj.rozbiciadzielnicowego,wktórymkilkagałęzidynastiiwalczyłozesobą
rządkowaniazachodniegochrześcijaństwazwierzchnictwucesarstwa.Prowadziłpodboje
SłowianZachodnich,gdzieumacniałpanowanienaichziemiach.Założyłarcybiskupstwo
wMagdeburgu(968r.)orazpięćmarchiiwcelukolonizacjiziemmiędzyŁabąaOdrą.
W950r.narzuciłzwierzchnictwoCzechom,w955r.pokonałWęgrów,w965r.Danię.
4
M.Kallas,HistoriaustrojuPolskiX–XXw.,Warszawa1997,s.9.
