Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Studianadpolitykamijęzykowymijakoprzestrzeńkonkurencjiinterdyscyplinarnej
poglądowoniekontrowersyjne,cosprzyjałozłudzeniu,żewtokuplanowaniajęzy-
kowegomożnainależybraćpoduwagęwyłącznieprognozowanąfunkcjonalność
określonychrozwiązań.Językpostrzeganojakomożliwydomodelowaniasystemu
znaków,wktórymtoprocesiehistoria,jakrównieżotoczeniespołeczneniemają
większegoznaczenia.Poglądtenprzekładałsięnaprzeświadczenie,żejęzykimoż-
nainależyoceniaćwedługracjonalnychkryteriów,zmierzającdookreśleniajasnej
iprzejrzystejichhierarchii.Wśródpropozycjiwtymzakresieprzeważałyhołdujące
założeniu,wmyślktóregojęzykietniczneczyrdzennecechująsięprymitywizmem,
toteżnależyjezastąpićjęzykamizaplanowanymizuwzględnieniemrealiówspołecz-
no-ekonomicznychwspółczesnegoświata28.
Wzwiązkuzpowyższympodstawowymcelempracbadawczo-aplikacyjnych
czynionorozwójalfabetów,wersjipisanychorazgramatykjęzykówrodzimych,które
miałystaćsięnośnikieminformacjinaukowej,jakrównieżinstrumentemzwalczania
tego,cobadaczeuznawalizaprzesądy,stereotypyorazzłudneiszkodliwepartykula-
ryzmy.Aktywnośćtegotyputraktowanojakopracewstępne,którychrealizacjamiała
otworzyćdrogędorzeczywistegoplanowaniajęzykowego,cowinnoprzekładaćsię
nastabilizacjęorazwzrostdobrobytuspołeczeństw,wramachktórychprogramy
językowebyłybywdrażane.Wtymokresie,wroku1959EinarHaugenukułtermin
languageplanning,definiującgojakonaktywnośćpolegającąnaprzygotowaniu
ortografiinormatywnej,gramatykiorazsłownikawceluukierunkowaniapiszących
orazmówiącychwramachniehomogenicznejwspólnotyjęzykowej”29.Takrozumia-
neplanowanie,wskazująJohnsoniRicento,HeinzKlossokreśliłjakoplanowanie
korpusu(corpusplanning),przeciwstawiającjeplanowaniustatusu(statusplanning).
Planowaniestatusu,wujęciuKlossa,oznaczałozestawdziałańwyrażającychogół
przekonańdotyczącychkwestii,wjakisposóbspołeczeństwomożeipowinnoupo-
rządkowaćorazlokowaćfunkcjeorazrepertuaryjęzykowe,którymidysponuje30.
DrugizokresówwhistoriistudiównadplanowaniemjęzykowymJohnsoniRi-
centouznalizaokresprzejściowy.Rozciągałsięonnalata70.oraz80.XXwieku,
ajegogłównącechąbyłoposzerzaniepolaujęćteoretycznych,przezktórychpry-
zmatpostrzeganowówczasplanowaniejęzykowe.Jakstwierdziliautorzyomawianej
periodyzacji,nByłtoczas,gdyreprezentancidyscyplinycorazszerzejkwestionowali
pozytywistyczneparadygmatylingwistyczne”
31
,coowocowałom.in.mnożeniem
propozycjizzakresulingwistykikrytycznejorazsocjolingwistyki.Natymgruncie
głównieuprawianoostrąkrytykępodejśćwcześniejszych.Przedewszystkimnego-
28
D.CasselsJohnson,T.Ricento,dz.cyt.,s.8.Zob.też:E.Haugen,PlanningforaStandardLanguage
inModernNorway,nAnthropologicalLinguistics”1959,nr1(3),s.8-21;tenże,LanguagePlanningin
ModernNorway,nScandinavianStudies”1961,nr33,s.68-81.
29Cyt.za:D.CasselsJohnson,T.Ricento,dz.cyt.,s.7.Zob.też:H.Kloss,A.Verdoodt,Research
PossibilitiesonGroupBilingualism.AReport,Quebec1969.
30D.CasselsJohnson,T.Ricento,dz.cyt.,s.7-8.
31Tamże,s.9.
34
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
