Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
STRUKTURAGEOGRAFICZNAIGOSPODARCZAGRECJI
24
wanenarzeczpaństwa,aten,ktobywiedział,żektośzatrzymałjesobie,
izataiłsprawę,ściągnienasiebienarówniztym,ktoniewpłaciłpieniędzy,
przekleństwoihańbęiukaranyzostaniegrzywnąniemniejszejwysokości,niż
wynosiławartośćprzywiezionejobcejmonety”(PrawaV742).Natomiastnie
przewidujePlatonwprowadzaniacła:DCłaniebędzieunaswpaństwiepłacić
niktprzywywożeniuanisprowadzaniutowarów”(PrawaVIII847B).
SątoprojektyPlatona;jakbyłowrealnychpaństwachgreckich,nie
wiemy;jakrozwiązywanonaprzykładproblemywymianyśrodkówpłatni-
czychwportachczywzjazdachogólnogreckich,jakimibyłychociażbyigrzy-
skaolimpijskie.
NieobcybyłtakżeGrekomproblemprzystosowaniaśrodowiskado
potrzebczłowieka,znanoistosowanowysuszanieterenówbagnistych,nawad-
nianieterenówsuchych,przeprowadzaniekanałów;ogólniemówiąc–usiło-
wanojużopanowaćsiłyprzyrody,atezagadnieniazkoleiprowadziłydoupo-
rządkowaniadziałalnościgospodarczej,doorganizacjiipodziałupracy,do
organizacjiprodukcji–zczymbyłzwiązanyrozwójtechniki,wynalazki
wdziedzinienarzędzipracyiichdoskonalenia4.
Pamiętajmy,żemówimyopaństwieoustrojuniewolniczymiookre-
siemiast-państw,gdyżwczasachhomerowychniematakiegopodziałupracy:
tampanujący,władca,wykonujepracefizycznenarównizesłużbą,inietylko
mężczyŹni–królewnaNauzykaapierzebieliznęwrazzeswoimisłużebnymi.
Potemjednaknastępujeścisłypodziałpracy,któryPlatonwswoichPrawach
chciałbyjeszczedokładniejokreślić,uwalniającwolnychobywateliodwszel-
kiejpracyfizycznej:DJakiżwięcsposóbżyciaprowadzićmająwnaszympań-
stwieludzie,którychkoniecznepotrzebyzabezpieczonebędądostatecznie?
Rzemiosławykonywanebędąunichprzezobcychprzybyszów,aziemia,upra-
wianaprzezniewolników,przynosićbędzieplony,którewystarcządlaludzi
niemającychzbytwielkichwymagań...”(PrawaVII806D,E).Wolnyobywa-
telmapoświęcićżycietrosceouzyskaniepięknejsprawnościciałaiduszy,
ipoświęcićsięsprawompaństwa,D...żadneubocznezajęcieniemożeim(wol-
nymobywatelom)przeszkadzaćwtym,byzaprawialiciałowtrudachipielę-
gnowalijenależycie,aduszęwzbogacaliwwiedzęiwyposażaliwzbawienne
przyzwyczajenia.Całanocidzieńniewystarczą,ażebywpełnidostateczne
możnabyłoosiągnąćwyniki.Dlategoteżwszyscywolnimusząmiećdokład-
nierozłożoneswojezajęciaodświtudonastępnegośwituiwschodusłońca.
Niebyłobyzpewnościąwłaściwe,żebyprawodawcachciałwdawaćsięwcałe
mnóstwodrobnychszczegółówodnoszącychsiędozarządzaniadomemiokre-
ślaćteraz,ileczasuwciągunocymuszączuwaćci,którzymająnieprzerwaną
isumiennąpieczęroztaczaćnadcałymmiastem...Tenznasprzeto,komuza-
4Por.J.McHale,Człowiekiśrodowisko.
